فرزانه انواری - دانشجوی دکتری، گروه اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایران
سجاد برخورداری - دانشیار، گروه اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایران
محسن مهرآرا - استاد، گروه اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایران

این مقاله با بهره گیری از رهیافت برنامه ریزی پویا و با استفاده از آمار و اطلاعات حاصل از هزینه و درآمد خانوارهای ایرانی در چارچوب نظریه چرخه ادوار زندگی مودیگلیانی و برومبرگ (۱۹۵۴) به بررسی روند مصرف و درآمد ادوار زندگی خانوارهای ایرانی در قالب دو نسخه معادل اطمینان کامل (CEQ) و بافراستاک (عدم وجود اطمینان کامل) از نظریه درآمد دائمی فریدمن و به تفکیک گروه های تحصیلی و حرف شغلی مختلف می پردازد. نتایج نشان داد که در تمامی این روندها تا قبل از ۴۵ سالگی نمودار مصرف و درآمد کاملا از یکدیگر تبعیت می کنند؛ از این رو، در نسخه CEQ از نظریه درآمد دائمی تا ۴۵ سالگی صادق است و می تواند روند مصرف و درآمد خانوارهای ایرانی را به خوبی توضیح دهد. تغییر رفتار مصرفی خانوارهای ایرانی پس از ۴۵ سالگی نشان دهنده تغییر ترجیحات و نااطمینانی درآمدهای آتی است؛ به طوری که نمودار مصرف و درآمد پس از ۴۵ سالگی را تنها می توان با مدل هایی که نااطمینانی را لحاظ می کنند (نسخه بافراستاک) توضیح داد. همچنین، نتایج نشان داد خانوارهای ایرانی تا ۴۵ سالگی با انگیزه احتیاطی پس انداز می کنند؛ پس از ۴۵ سالگی انگیزه احتیاطی برای پس انداز تضعیف می شود و با تغییر ترجیحات و نوع نااطمینانی، انگیزه تامین مالی مخارج دوران بازنشستگی برای پس انداز تقویت می گردد و پس از ۶۵ سالگی با انگیزه ارث گذاری به پس انداز اقدام می کنند.

مصرف, درآمد, پس انداز, ارثیه گذاری, نااطمینانی و اطمینان کامل طبقه بندی D۳۱: JEL, D۹۱, E۲۱