رقیه محمدیان مصمم - Department of Animal Science, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
عباس فرح آور - Department of Animal Science, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
مرتضی یاوری - Department of clinical science, Faculty of Paravterinary, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
حسن علی عربی - Department of Animal Science, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran

چکیده  مبسوط مقدمه و هدف: منع استفاده از گنادوتروپین جفت اسبی (eCG) در همزمان‎سازی فحلی از طرف کمیته اخلاق حمایت از حقوق حیوانات، باعث توسعه برنامه های جایگزین شده است. یکی از این برنامه­ های جایگزین استفاده از تیمار کوتاه‎مدت پروژسترون و تزریق تک دوز هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH) هنگام قطع تیمار پروژسترونی است. نیمه عمر GnRH بسیار کوتاه است و سریعا پس از تزریق توسط پپتیدازها تجزیه و یا توسط گلومرول‎ها دفع می­ شود. یکی از رهیافت­ های پیشنهادی طولانی اثر کردن GnRH و حفظ آن در برابر پپتیدازها است. پروپیلن گلیکول و نانو ذرات ژل هیدروکسید آلومینیوم ترکیبات پروتئینی را جذب و سرعت رهش آن‎ها را کاهش می‎دهند. بنابراین هدف این پژوهش مقایسه اثر تزریق GnRH حل‎شده در ژل نانوهیدروکسید آلومینیوم و پروپیلن گلیکول بر همزمان‎سازی چرخه فحلی، القاء تخمک‎ریزی و بازده تولیدمثلی پس از تلقیح مصنوعی در گوسفند نژاد مهربان بود. مواد و روش ­ها: در فصل تولیدمثلی تعداد ۶۷ راس میش بالغ غیرآبستن (با میانگین وزنی۵/۳۳±۵۷/۷۲ کیلوگرم، سن ۲-۴ سال و نمره بدنی ۳/۵-۳) انتخاب و با اسفنج پروژسترونی برای یک دوره کوتاه مدت ۷­روزه تیمار شدند. همه میش­ ها هنگام برداشت اسفنج ۵­ میلی­ گرم PGF۲α (دینوپروست) دریافت و سپس به‎طور تصادفی به چهار تیمار تقسیم شدند. در تیمار ۱ هر راس میش در زمان برداشت اسفنج ۴۰۰ واحد بین‎المللی eCG (به‎صورت عضلانی) نیز دریافت کرد. در تیمار ۲ و ۳ هر راس میش ۳۶ ساعت پس از برداشت اسفنج به‎ترتیب ۵۰ میکروگرم GnRH حل شده در ژل نانوهیدروکسید آلومینیوم و یا پروپیلن گلیکول (به‎صورت زیرجلدی) دریافت کرد. در تیمار ۴ هر راس میش  ۵۶ ساعت پس از خارج‎سازی اسفنج ۵۰ میکروگرم GnRH حل شده در آب مقطر (به­ صورت عضلانی) دریافت کرد. همه میش ­ها ۵۶ ساعت پس از برداشت اسفنج به‎روش لاپاراسکوپی تلقیح شدند. در زمان تلقیح، تعداد میش ­های فحل ثبت و وضعیت فحلی بر اساس تونوسیته رحم درجه‎بندی شد. غلظت استرادیول (E۲) پلاسما ۳۶ و ۵۶ ساعت پس از برداشت اسفنج اندازه‎گیری شد. غلظت پروژسترون (P۴) پلاسما و میزان تخمک‎ریزی نیز ۱۱ روز پس از تلقیح تعیین شد. میزان گیرایی، باروری و زایش گله نیز پس از زایمان محاسبه شد. یافته ­ها: درصد بروز فحلی، کیفیت فحلی، درصد وقوع تخمک ریزی، تعداد تخمک­ های آزاد شده به‎ازای هر میش و غلظت P۴ پلاسما بین تیمارها مشابه بود. در تیمار ۱ غلظت E۲ پلاسما ۳۶ ساعت بعد از برداشت اسفنج بیشتر بود (۰/۰۵>p) اما، ۵۶ ساعت بعد از برداشت اسفنج بین تیمارها تفاوتی نداشت. در تیمار۳ درصد گیرایی نسبت به میش‎های تخمک‎ریزی کرده به‎طور معنی‎داری بیشتر از تیمار ۲ بود (۰/۰۵>p). درصد گیرایی نسبت به میش‎های تلقیح شده، درصد باروری و بره‎زایی در تیمار ۳ بیشتر از سایر تیمارها بود اگرچه این تفاوت از نظر آماری معنی‎دار نبود. نتیجه گیری کلی: آهسته رهش کردن GnRH ‎با حل کردن آن در پروپیلن گلیکول و یا نانوذرات ژل هیدروکسید آلومینیوم مشابه eCG باعث بروز فحلی، تخمک ریزی می­شود اما پروپیلن گلیکول کارایی بهتری در همزمان‎سازی حیوان برای تلقیح مصنوعی دارد

Fertility, Gonadotropin releasing hormone, Nano-alum, Slow-release, Vaccine adjutant, آهسته رهش, باروری, نانوآلوم, هورمون آزادکننده گنادوتروپین, یاور واکسن