فهیمه رفیعی - Ferdowsi University of Mashhad
محمد رضا کامجو - Ferdowsi University of Mashhad
حمید اجتهادی - Ferdowsi University of Mashhad
محمد فرزام - School of Molecular and Life Sciences, Faculty of Science and Engineering, Curtin University, Australia

زیست پناه ها، خرد زیستگاه هایی هستند که نیازمندی های شکست خواب، جوانه زنی و استقرار نهال را فراهم کرده و خطرات جانوران بذرخوار و گیاهخوار، عوامل بیماری زا و رقابت را کاهش می دهند. زیست پناه های زنده (گیاهان پرستار) و غیرزنده در رخنمون های سنگی شناسایی و تاثیر این زیست پناه ها بر تنوع گونه ای در شش سایت در امتداد گرادیان بارندگیدر شمال ایران بررسی شد. چهار گونه گیاهی غالب به عنوان زیست پناه زنده و دو زیست پناه غیر زنده (شکاف و تخته سنگ) در نظر گرفته شد و در هر سایت ۱۰ ترانسکت ۱۰ متری مستقر شد. در امتداد هر ترانسکت ، فراوانی و درصد تاج پوشش گیاهان، خصوصیات خاک و خرداقلیم در زیست پناه ها و فضای باز مجاور آن یادداشت گردید و تنوع و غنای گونه ای و یکنواختی آن ها محاسبه شد. نتایج نشان داد بارندگی تاثیر معنی داری بر تنوع گونه ای در زیست پناه های غیرزنده زنده دارد. میزان غنا و یکنواختی در همه زیست پناه ها افزایش، تنوع گونه ای در زیست پناه زنده افزایش و در زیست پناه غیرزنده کاهش یافت. مقدار نیتروژن، کربن آلی، پتاسیم و رس در زیر اشکوب گیاهان پرستار نسبت به فضای باز مجاور بیشتر بود. نتایج این پژوهش نشان دهنده اهمیت بسیار زیاد زیست پناه ها در حفظ تنوع گونه های گیاهی در شرایط سخت محیط های پرتنش نظیر برون زدگی های آهکی است.

Nurse plants, Nurse rock, Environmental factors, Rock outcrop, Biodiversity, Iran, گیاهان پرستار, سنگ پرستار, عوامل محیطی, رخنمون سنگی, تنوع زیستی, ایران