لیلا سیاحتگر - دانشگاه آزاد
فرزانه مظفریان
احمد طحان - ff

توجه سلیمان نامه یک مثنوی دینی از شاعری گمنام به نام "یوسف بن سراج بن محمد" ملقب به "معلم" است. تنها نسخه یافته شده از آن در سال ۷۳۹ ه. ق. کتابت شده و محتوای آن آمیخته ای از داستان های عامیانه، تفسیرهای قرآن و اسرائیلیات است؛ از جمله داستانی درباره حضور سیمرغ در بارگاه سلیمان نبی (ع) و مناظره ایشان درباره ی تقدیر را بازگو می کند که بر اساس آن سیمرغ مدعی می شود که می تواند از وصلت مقدر دختر پادشاه مغرب با پسر پادشاه مشرق جلوگیری کند، اما سرانجام شکست خورده، با شرمساری برای همیشه از دیده ها نهان می شود. این مقاله با روش نظری و شیوه توصیفی تحلیلی به مقایسه داستان سیمرغ در شاه نامه فردوسی و نسخه خطی سلیمان می پردازد. در شاه نامه سیمرغ خود زال را به مهربانی می پروراند و در سراسر زندگی سایه مهر بر سر او و خاندانش می گستراند. در سلیمان نامه سیمرغ دختری را می رباید و بر فراز کوهی نگه می دارد. دختر این سیمرغ را دشمن و زندانبان خود می داند تا سرانجام با ترفندی از دست وی رهایی می یابد. در هر دو داستان تقدیر پیروز می شود، با این تفاوت که سیمرغ سلیمان نامه مدعی جلوگیری از قضا و قدر است، اما سیمرغ شاه نامه هرچند زال و رستم را از راز زمانه می آگاهاند، اما می داند که سرانجام بازی سرنوشت باعث نابودی خاندان زال خواهد شد.

شاه نامه، سلیمان نامه، سیمرغ، زال، قضا و قدر