علی حسین جلیلیان - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
محمدعلی کاوسی - اداره اکتشاف شرکت ملی نفت، تهران، ایران

سازند گدوان (هوتریوین-بارمین) معرف بخشی از توالی رسوبی کرتاسه زیرین در مناطق مرکزی و خاوری کمربند چین خورده-رانده زاگرس است. مطالعات میدانی رخنمون ها و سنگ نگاری ۳۰ مقطع نازک از نمونه های این سازند در تاقدیس خانه کت همراه با بررسی نمودارهای گاما-صوتی و ۲۵ مقطع نازک از خرده های حفاری دو حلقه چاه از میدان های گازی دشتک و بندوبست در زیرپهنه فارس داخلی گویای رویدادهای مهمی در روند تکامل حوضه، به ویژه تغییر نظام رسوب گذاری و نوع سکوی (پلاتفرم) آن زمان است. نکته کلیدی در این میان، تغییر کربنات های ستبرلایه و کوه ساز نئوکومین به تناوب شیل، مارن و سنگ آهک های نازک لایه سازند گدوان است که نشانه اختلال در تولید کربنات و تغییر ماهیت سکوی فارس است. آشفتگی زیستی شدید و بافت غالبا گل پشتیبان ریزرخساره های سنگ آهک اسکلتی با حضور قابل توجه نرم تنان، جلبک های سبز و روزن داران کف زی در تناوب های آهکی-شیلی سازند گدوان گویای رسوب گذاری آن در یک سکوی مختلط کربناته-آواری است. این سکو نتیجه افزایش ورود آواری ها از مناطق جنوبی حوضه زاگرس و تغییر سکوی شیب دار (رمپ) االیتی-پلوییدی فهلیان به محیطی متشکل از یک تالاب باز و یک فلات قاره گلی است. در برش های زیرزمینی این تغییرات با افزایش قابل توجه پرتو گاما و کاهش مقدار سرعت در نمودارهای ژئوفیزیکی همخوانی دارند. بخش خلیج، معرف واحدهای آهکی محدود در شیل های سازند گدوان است که از کاهش نسبی واردات آواری و افزایش مقطعی تولید کربنات در سکوی مختلط حکایت می کند. با توجه به آرامش نسبی زمین ساختی زیرپهنه فارس داخلی در کرتاسه پیشین، تغییرات یادشده نتیجه اقلیم گرم و مرطوب و افت و خیز های کوتاه مدت سطح جهانی آب دریاها در آن زمان است.

سازند گدوان, کرتاسه زیرین زاگرس, سکوی مختلط