هادی فتاحی - دانشکده مهندسی علوم زمین دانشگاه صنعتی اراک
فرشاد ملک محمودی - دانشکده مهندسی علوم زمین، دانشگاه صنعتی اراک
حسین قائدی - دانشگاه صنعتی اراک-دانشکده مهندسی علوم زمین

تعیین ظرفیت باربری جانبی شمع ها از جمله مسائل مهمی است که در اثر عواملی مانند ناهمسانی محیط خاک در برگیرنده شمع و مشخصات هندسی آن، تخمین صحیح ظرفیت باربری جانبی یک شمع را با مشکلی همراه می سازد. با آنکه آزمایش بارگذاری شمع می تواند با وجود دقت بالا، به عنوان یک روش قابل اعتماد در مراحل مختلف طراحی به کار رود، هزینه های زیاد و زمان انجام طولانی را برای پروژه های عمرانی و معدنی متحمل می شود. در این مقاله، به منظور کاربرد روش های جدید هوشمند برای تخمین ظرفیت باربری جانبی شمع ها در خاک های رسی نرم (Qm)، از دو الگوریتم بهینه سازی کلونی زنبور عسل (ABC) و علف های هرز (IWO) استفاده شده است. در پایان به منظور ارزیابی دقت مدل ها، از شاخصهای ضریب همبستگی مربع (R۲)، شمول واریانس (VAF)، میانگین درصد خطای مطلق (MAPE)، جذر میانگین خطای مربع (RMSE) و میانگین خطای مربع (MSE) استفاده شده است. نتایج ارزیابی نشان داد که برای الگوریتم کلونی زنبور عسل، دقت تخمین با استفاده از شاخص های R۲ و VAF حدود ۹۹/۰-۹۸/۰ و با استفاده از شاخص های MAPE، RMSE وMSE بین ۰۰۵۶/۰-۰۰۰۰۳۲/۰ و همچنین برای برای الگوریتم علف های هرز دقت تخمین با استفاده از شاخص های R۲ و VAF حدود ۹۸/۰-۹۷/۰ و با استفاده از شاخص های MAPE، RMSE وMSE بین ۰۲۳/۰-۰۰۰۵۳/۰ بدست آمد. علاوه بر آن نتایج حاصل از تحلیل حساسیت نشان داد که مقاومت برشی زهکشی نشده خاک (Su)، در میان سایر پارامترهای ورودی، بیشترین تاثیر را بر روی ظرفیت باربری جانبی شمع ها دارد و تغییر در آن بیشترین تاثیر را بر روی خروجی مدل ها خواهد گذاشت.

ظرفیت باربری جانبی شمع, خاک های رسی اشباع نرم, الگوریتم کلونی زنبور عسل, الگوریتم علف های هرز, تحلیل حساسیت