علی محمد رجبی - دانشگاه تهران
طاهر رجایی - گروه مهندسی عمران، هیدرولوژی، دانشگاه قم
علی فلاح تفتی - دانش آموخته عمران هیدرولوژی دانشگاه قم

در این مطالعه با استفاده از نرم افزار Arc GIS و تلفیق آن با مدل هیدرولوژیکیHEC-RAS، پهنه بندی سیلاب در حوضه آبریز چالوس انجام شده است. به این منظور با استفاده از نقشه توپوگرافی منطقه و تصاویر ماهواره ای، مسیر دقیق رودخانه ها تعیین و پردازش اولیه بر روی اطلاعات صورت گرفت. در مرحله بعد با استفاده از الحاقیهArchydroوHEC-GEO-RAS اطلاعات مورد نیاز برای نرم افزار HEC-RASآماده شد و ضریب مانینگ، نقشه توزیع شماره منحنی در زیرحوضه ها و درصد مساحت هر کاربری (در هر زیرحوضه) مشخص شد و پس از آماده سازی اطلاعات، مدل HEC-RASدر شرایط ماندگار اجرا گردید. سپس ضمن پوشانی لایه های مختلف (از جمله لایه های عمق و سرعت در دوره های مختلف بازگشت سیلاب)، مناطق خطر در هنگام بروز سیل تعیین و انواع کاربری هایی که در معرض خطر سیلاب قرار دارند، مشخص شد. نتایج نشان داد که در رودخانه چالوس در بیشترین و کمترین حالت به ترتیب ۲۴ و ۸ درصد از مساحت حوضه استعداد سیل خیزی دارند. شیب افزایش درصد مساحت مناطق سیل گرفته نسبت به مساحت کل حوضه با دوره های بازگشت مختلف حدود ۲% می باشد. در سیلاب۲ ساله، بیشترین محدوده سیلابی را به ترتیب کاربری های شالیزار، بلوکهای ساختمانی، باغات، مراتع و جنگل در بر گرفته و لذا بیشترین خسارات به کشاورزان و منازل مسکونی وارد خواهد شد. همچنین با افزایش دوره بازگشت سیلاب رودخانه چالوس، مقدار مساحتی از جنگل که در محدوده سیلابی قرار می گیرد نسبت به مساحت بلوک های ساختمانی، باغات، شالیزارها و مراتع با رشد بیشتری افزایش می یابد.

حوضه آبریز, چالوس, سیل, کاربری اراضی, سیستم اطلاعات جغرافیایی