امین جمشیدی - استادیار بخش زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه لرستان، خرم آباد
محمدرضا نیکودل - استادیار، گروه زمین شناسی مهندسی دانشکده علوم پایه دانشگاه تربیت مدرس nikudelm@yahoo.com
ماشااله خامه چیان - استاد گروه زمین شناسی مهندسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

دوام سنگ­ها در برابر عوامل مخرب محیطی از مهمترین موضوعات مرتبط با انتخاب سنگ برای استفاده در سازه­های مهندسی به ویژه سنگ نمای ساختمان­ها می­باشد. تبلور نمک­های محلول یکی از مهمترین عوامل هوازدگی در طبیعت است که می­تواند بر خصوصیات مکانیکی سنگ (مانند مقاومت فشاری تک محوری و مقاومت کششی برزیلین) تاثیر بگذارد و در طول زمان باعث زوال­پذیری و کاهش دوام آن شود. در این پژوهش پارامتر فیزیکو-مکانیکی معرفی شده است که می­تواند خصوصییات مکانیکی سنگ­ها و در نتیجه دوام آن­ها را در برابر هوازدگی نمک با دقت و صحت مناسب برآورد کند. به منظور رسیدن به اهداف پژوهش، ۱۵ نمونه تراورتن از معادن مختلف ایران انتخاب شد. از تراورتن­ها نمونه­ها و مغزه­های لازم برای تعیین خصوصیات فیزیکی (جذب آب، میانگین قطر حفره­های نمونه­ها) و خصوصیات مکانیکی (مقاومت فشاری تک محوری و کششی برزیلین) تهیه و مقادیر این خصوصیات تعیین شد. سپس مقادیر پارامتر فیزیکو-مکانیکی که بر اساس ترکیبی از جذب آب، میانگین قطر حفره­ها و خصوصیات مکانیکی می­باشد، محاسبه شد. با انجام آنالیزهای رگرسیون دو متغیره، رابطه بین مقادیر پارامتر فیزیکو-مکانیکی با مقادیر مقاومت فشاری تک محوری و کششی برزیلین بعد از آزمایش هوازدگی نمک بررسی و مناسبترین روابط برای برآورد دوام نمونه­های مورد مطالعه با استفاده از پارامتر فیزیکو-مکانیکی در برابر هوازدگی نمک ارائه شده است. نتایج نشان دهنده دقت و صحت مناسب پارامتر فیزیکو-مکانیکی برای برآورد دوام نمونه­های مورد مطالعه می­باشد. در نهایت با استفاده از پارامتر فیزیکو-مکانیکی معرفی شده در پژوهش حاضر، می­توان از انجام آزمایش زمانبر و پرهزینه هوازدگی نمک صرفنظر کرد.

پارامتر فیزیکو-مکانیکی, دوام, مقاومت فشاری تک محوری, مقاومت کششی برزیلین