علیرضا مطلبی آذر - دانشیار گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
معصومه عباسپور خواجه - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
جابر پناهنده - دانشیار گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
علی رضا تاری نژاد - دانشیار گروه بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران
امین جهانیان - دانشجوی دکتری، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
امیر کهنمویی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

هدف: با توجه به اینکه استفاده از فناوری نانو مواد در سال های اخیر در مطالعات کشت بافت گسترش پیدا کرده است لذا مطالعه حاضر بر اساس استفاده از نانو مواد گرافنی و مشتقات آن که در این پژوهش گرافن اکسید و گرافن اکسید پوترسین دار در سطوح مختلف کمبود نیترات آمونیوم جهت افزایش کارایی ریزغده زایی سیب زمینی مورد مطالعه قرار گرفت. این پژوهش با هدف القاء شرایط محیطی مناسب برای ریزغده زایی و تحریک تغییرات آناتومیکی و بیوشیمیایی در شرایط درون شیشه ای بر ریزغده زایی سیب زمینی رقم آگریا انجام گرفت. اهداف کلی استفاده از این ترکیبات با توجه به مطالعات پیشین، افزایش پتانسیل اسمزی و همچنین امکان افزایش میزان دانه های نشاسته در سلول ها با استفاده از این نانومواد دانست.مواد و روش ها: میزان ازت محیط کشت شامل شاهد (ازت کامل محیط کشت MS) ، ۵۰ و ۲۵ درصد ازت محیط کشت MS بود. تیمارهای گرافن به صورت شاهد (بدون گرافن اکسید)، ۲۵ و ۵۰ میلی گرم در لیتر گرافن اکسید (به تنهایی) و ۲۵ و ۵۰ میلی گرم در لیتر گرافن اکسید پوترسین دار استفاده گردید. در این آزمایش صفات تعداد ریزغده زایی ماه اول و دوم و تعداد ریزغده زایی نهایی، همچنین تعداد غده جوانه زده، تعداد چشم، متوسط وزن ریزغده، قطر غده و عملکرد ریزغده مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج: نتایج نشان داد که بیشترین پاسخ مثبت به ریزغده زایی در تیمارهای با ۲۵ درصد ازت محیط کشت و تیمارهای گرافن اکسید پوترسین دار به دست آمد. همچنین مشاهده شد که کاهش ازت به میزان ۲۵ درصد محیط کشت و افزودن گرافن اکسید پوترسین دار باعث افزایش میزان ریزغده زایی نهایی شد در حالی که ریزغده زایی در تیمار شاهد (بدون کاهش ازت و فاقد گرافن اکسید) کمترین درصد را نشان داد. از طرف دیگر، نتایج نشان داد که تیمار ۲۵ درصد ازت محیط کشت همرا ه با ۵۰ میلی گرم در لیتر گرافن اکسید پوترسین دار بیشترین متوسط وزن ریزغده با وزن ۳۹ میلی گرم را دارا بود که نسبت به کمترین متوسط وزن ریزغده (تیمار گرافن اکسید پوترسین دار بدون کاهش ازت محیط کشت) ۲۴۰ درصد افزایش را نشان داد. به طور کلی در این آزمایش استفاده از گرافن اکسید پوترسین دار و ۲۵ درصد ازت محیط کشت توانست اثراتی مثبت در ریزغده زایی سیب زمینی در شرایط درون شیشه ای ایجاد کند.نتیجه گیری: نتایج کلی نشان داد که کاهش میزان ازت محیط کشت باعث افزایش میزان ریزغده زایی می شود و استفاده از گرافن و گرافن اکسید پوترسین دار در ریزغده زایی موثر است. نتایج این آزمایش نشان داد که محیط کشت حاوی ۲۵ درصد ازت و گرافن اکسید پوترسین دار مناسب ترین تیمارهای این آزمایش بودند.

پوترسین, تعداد ریزغده , عملکرد ریز غده, گرافن اکسید