عاطفه امیراحمدی - گروه علوم گیاهی، دانشکده زیست شناسی، دانشگاه دامغان، دامغان، ایران
فهیمه قمری - دانشکده علوم، دانشگاه تهران
رضا نادری - گروه علوم گیاهی، دانشکده زیست شناسی، دانشگاه دامغان

علم اتنوبوتانی یا مردم گیاه شناسی به بررسی دانش افراد بومی در مناطق مختلف و اطلاعات آن ها در مورد کاربرد گیاهان می پردازد. هدف از انجام این پژوهش، مطالعه اتنوبوتانی روستاهای جنوب و شرق شهرستان سمنان شامل ۷ روستای آبخوری، احمدآباد (شمال)، احمد آباد (جنوب)، خیرآباد، دلازیان، رکن آباد و علاء می باشد. پس از بررسی و آشنایی با منطقه مورد مطالعه، جهت کسب اطلاعات مورد نیاز، به مناطق مراجعه و مصاحبه حضوری به صورت تصادفی در سال ۱۴۰۰ انجام شد. اطلاعات در قالب پرسشنامه و از افراد مسن مطلع به کاربرد گیاهان دارویی جمع آوری گردید. در این پژوهش ۴۷ گونه متعلق به ۴۸ جنس و ۲۴ تیره گیاهی توسط افراد بومی معرفی شدند. غنی ترین تیره های گیاهی به ترتیب نعنائیان (Lamiaceae) با ۱۰ گونه، چتریان (Apiaceae) با ۶ گونه، کاسنیان (Asteraceae) با ۴ گونه و باقلائیان (Fabaceae) با ۳ گونه بودند. بالاترین مقدار شاخص فراوانی نسبی ثبت (RFC) به ترتیب به گونه نعنا با ۷۳/۰، آویشن با ۶۵/۰، زیره سیاه با ۶۳/۰، زیره سبز با ۵۷/۰، پونه با ۵۳/۰، شوید با ۴۸/۰، بومادران با ۳۸/۰، کاسنی با ۳۲/۰، بابونه با ۱۹/۰ و خارشتر با ۰۹/۰ اختصاص داشت. طبق این پژوهش بیشترین کاربرد گیاهان در روستاهای شهرستان سمنان مربوط به رفع اختلالات گوارشی و سلامت عمومی بدن و کمترین کاربرد برای درمان دیابت و رفع مشکلات کلیه بود. همچنین فراگیرترین شیوه استفاده گیاهان دارویی در منطقه مورد مطالعه به صورت جوشانده و بیشترین اندام گیاهی مورد استفاده برگ گزارش شد. مطالعه اتنوبوتانی و بهره گیری از آن در زمینه های مختلف، قبل از فراموشی این دانش و از بین رفتن زیستگاه های طبیعی شهرستان سمنان اهمیت بالایی دارد. بنابراین این مطالعه می تواند زمینه ای برای تحقیقات در آینده فراهم نماید.

اتنوبوتانی, خواص درمانی, سمنان, شاخص فراوانی نسبی, گیاهان دارویی