عرفان صادقی - دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی مهندسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران،
محمدرضا نیکودل - استادیار، گروه زمین شناسی مهندسی دانشکده علوم پایه دانشگاه تربیت مدرس nikudelm@yahoo.com
بدیل پهلوان - دکترای زمین شناسی مهندسی، مدیرعامل شرکت مهندسین مشاور گمانه کاو، تهران

امروزه به دلیل اهمیت منابع هیدروکربنی و بالا رفتن نرخ مصرف در جهان، نیاز به بالا بردن استخراج این مواد بیش از پیش احساس می​شود. از طرفی وجود سازندهای با تخلخل موثر پایین که سنگ مادر مخازن هیدروکربنی محسوب می­شوند، مانع از بهره­وری مناسب از این مخازن می گردند. شکست هیدرولیکی که به عنوان یک فرایند آغاز و گسترش شکستگی­ها در اثر تزریق سیال به درون قسمتی از گمانه حفر شده در سازندهای سنگی شناخته می​شود، نقش موثری در افزایش استحصال مخازن هیدروکربنی کم بازده دارا می­باشد. آغاز و گسترش شکستگی­ها وابستگی بالایی به پارامترها و خصوصیات سنگ مخزن دارند. از میان این پارامترها می​توان به مواردی همچون جنس سنگ­های تشکیل دهنده، مقاومت کششی سنگ­ها، فشارمنفذی درون سنگ و غیره اشاره نمود. اهمیت مقاومت کششی سنگ به منظور پیش­بینی فشار شکست آزمایش شکست هیدرولیکی بسیار بالا بوده و خود این پارامتر نیز تابع سنگ­شناسی سنگ مخزن می­باشد. از این روی در این پژوهش با نمونه­گیری از مقطع تیپ سازند آسماری به بررسی و ارزیابی پارامتر فشار شکست به عنوان تابعی از پارامترهای مقاومت کششی سنگ و سنگ شناسی پرداخته شده است. با دستیابی به مقاومت کششی سنگ از آزمایش شکست هیدرولیکی به مقایسه آن با مقاومت کششی برزیلی و مقاومت بارنقطه­ای پرداخته شده است. اختلاف میان این نسبت­ها نشان از وابستگی پارامتر مقاومت کششی به روش آزمایش دارد. مقاومت کششی به دست آمده از آزمایش شکست هیدرولیکی برای این سازند حدودا برابر با ۲۰ مگاپاسکال و نسبت میان مقاومت کششی شکست هیدرولیکی به برزیلی معادل ۳۵/۲ می­باشد. با توجه به حفرات کارستی ریز در ساختار این سنگ­ها و به تبع آن تخلخل نسبتا پایین این سازند و همچنین وجود حفرات درون ذره­ای به دلیل وجود فسیل در ساختار سنگ، اختلاف ناچیز در پراکندگی داده­ها و ضریب رگرسیونی ۹/۰ را می­توان بدین دلیل دانست. تمام شواهد اعم از نتایج خصوصیات فیزیکی و مکانیکی اثبات کننده تاثیر سنگ شناسی بر نتایج مقاومت کششی بدست آمده از آزمایش شکست هیدرولیکی می­باشد. همچنین می­توان از آزمایش برزیلین برای ارزیابی تنش های مورد نیاز جهت شکست هیدرولیکی استفاده نمود.

شکست هیدرولیکی, سازند آسماری, آزمایش برزیلی, مقاومت کششی سنگ