علی رضا واعظی - University of Zanjan, Soil Science Department
مهران بهتری - University of Zanjan, Soil Science Department

مقدار رطوبت خاک سطحی، نقشی مهم و موثر در تولید رواناب و هدررفت خاک به­ویژه در مناطق خشک و نیمه­خشک دارد. به­همین ­منظور آزمایشی با هدف تعیین اثر رطوبت اولیه بر رواناب و هدررفت خاک در دو بافت خاک (لومی، لوم­رس­شنی) در زمینی بکر در محدوده دانشگاه زنجان با چهار سطح رطوبت اولیه (یک، چهار، هفت و ۱۰ روزه) انجام شد. آزمایش صحرایی به­صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادقی در ابعاد کرت (۸۰ × ۶۰سانتی­متر) با استفاده از دستگاه شبیه­ساز باران انجام گرفت. برای هر خاک ۱۲ کرت در دامنه­ای با شیب یکنواخت هفت درصد احداث شد. کرت­ها تحت باران شبیه­سازی شده با شدت ۵۵ میلی­متر بر ساعت و تداوم ۳۰ دقیقه­ای قرار گرفتند. نتایج نشان داد که، تفاوت­ معنی­داری از نظر مقدار رواناب بین خاک­های مطالعاتی وجود داشت (۰۱/۰p<) که این موضوع متاثر از مقدار رطوبت اولیه در خاک­ها بود. تفاوتی معنی­ دار در خاک لومی از نظر مقدار هدررفت خاک بین سطوح رطوبتی اولیه مشاهده نشد (۰۵/۰p>)، خاکدانه­های با رطوبت اولیه بالا در این خاک در مقابل جداشدگی بوسیله قطرات باران مقاومت کردند، در حالی­که این تغییرات در بین سطوح رطوبتی اولیه خاک لوم­رس­ شنی معنی­ دار بود (۰۵/۰p<)، که به مقدار اندک ماده آلی و مقدار بیشتر رس، مرتبط بود. برخلاف انتظار، رابطه­ای معنی­ داری (۰۵/۰p>) بین هدررفت خاک و تولید رواناب، تحت سطوح رطوبتی در خاک ­ها مشاهده نشد.

Initial soil moisture, Runoff plot, Moisture levels, Soil texture, رطوبت اولیه خاک, کرت رواناب, سطوح رطوبتی, بافت خاک