رحیم برزگر - دانشکده علوم طبیعی ، دانشگاه تبریز
اصغر اصغری مقدم - دانشکده علوم طبیعی ، دانشگاه تبریز
مرتضی نجیب - سازمان آب منطقه ای آذربایجان شرقی
نعیمه کاظمیان - شرکت آب و فاضلاب آذربایجان شرقی

دشت تبریز با وسعتی بیش از ۷۰۰ کیلومترمربع در محدوده شرقی شهر تبریز تا شوره­زارهای دریاچه ارومیه گسترده شده است. در این مطالعه به منظور ارزیابی ویژگی­های هیدروشیمیایی آب زیرزمینی آبخوان دشت تبریز، ۳۰ نمونه از منابع آب زیرزمینی در مهرماه سال ۱۳۹۱ جمع­آوری گردید و در آزمایشگاه آبشناسی دانشگاه تبریز مورد تجزیه هیدروشیمیایی قرار گرفت. هدف این تحقیق ارزیابی وضعیت هیدروشیمیایی و تکامل هیدروشیمیایی آب زیرزمینی آبخوان دشت تبریز می­باشد که در این راستا از روش­های آماری چند متغیره مانند تحلیل عاملی، شاخص اشباع کانی­ها و شاخص کلروآلکالین و مدل­سازی هیدروشیمیایی معکوس توسط نرم­افزار PHREEQC استفاده گردید. شاخص اشباع نمونه­ها نسبت به کانی­ها نشان دادند که آب زیرزمینی این آبخوان نسبت به کانی­های کربناته فوق­اشباع و نسبت به کانی­های سولفاته و هالیت تحت­اشباع می­باشد. نتایج حاصل از تحلیل عاملی سه گروه عاملی را در کیفیت آب زیرزمینی دشت تبریز موثر نشان دادند. عامل اول و دوم ناشی از تاثیر سازندها و اندرکنش آب- سنگ است که زمین­زاد نامیده می­شوند و عامل سوم از فعالیت­های انسانی  ناشی می­شود.

The Tabriz plain, hydrochemistry, factor analysis, hydrochemical modeling, PHREEQ, : دشت تبریز, هیدروژئوشیمی, تحلیل عاملی, مدل سازی هیدروشیمیایی, PHREEQC