علی محبی
محمد علی میرزایی

سالانه حجم زیادی از خاک کشورمان در این منطقه مرزی رودخانه ارس بدلیل سیلاب و طغیان های فصلی، تخریب یافته و با تغییر مسیر رودخانه مذکور لاجرم از خاک کشور کاسته و به طرف مقابل افزوده می شود. لذا در این تحقیق ارزیابی ثبات و پایداری حاشیه رودخانه ارس با استفاده از شیوه  A – Syst صورت پذیرف، تا با شناخت وضعیت ثبات و پایداری واحد های مورد مطالعه، مناطق اولویت دار انجام طرحها و پروژه های تثبیت مشخص گردد. لذا با توجه به شرایط اکولوژیکی حاکم بر هر منطقه، شیوه های متفاوتی در شناخت وضعیت رودخانه و راهکارهای تثبیت آن می تواند مورد ارزیابی قرار گیرد. در این تحقیق بدلیل وجود شرایط خاص اکولوژیکی حاشیه رودخانه ارس از قبیل تاثیر گذاری سد میل در پایین دست رودخانه، جایگزینی گونه های مهاجم بجای گونه های بومی منطقه (گز جایگزین بید و صنوبر شده است)، اثرات انسانی و دامی و غیره و بدلیل اینکه در بین شیوه های ارائه شده نسبت به عوامل دخیل موجود در منطقه در شیوه A – Syst توجه بیشتری شده است، از این شیوه برای اولین بار در ایران، جهت مطالعه وضعیت هر واحد استفاده گردید.  بدین منظور با بازدید اولیه میدانی و براساس عوامل  پوشش گیاهی(طبیعی – دست کاشت)، میزان تخریب حاشیه رودخانه و عوارض طبیعی، منطقه مورد مطالعه به واحدهای  A ، B ،C،D و E تقسیم شدند،در واقع در هر واحد شرایط خاصی از نظر عوامل مورد اشاره وجود داشت که این شرایط راهکار مدیریتی خاص آن واحد را می طلبید و از تجزیه و تحلیل فرم های تنظیمی، وضعیت هر واحد مشخص گردید. نتایج پژوهش  نشان داد که حاشیه رودخانه از سد میل تا  اوزون تپه سفلی (واحد  A )، انتهای عرصه جنگلکاری شده تا پاسگاه تازه کند(واحد E ) و اسلام آباد قدیم تا ابتدای عرصه جنگلکاری شده با گونه صنوبر (واحد C )  دارای وضعیت خوب و واحدهای B (اوزون تپه سفلی – اسلام آباد قدیم) وD ( ابتدا تا انتهای عرصه جنگلکاری شده با گونه صنوبر) نیز از دیدگاه فرسایش کناری وضعیت متوسطی دارند.

Riparian Zone, Survey, A-syst, Fixation, Aras river