سید مسعود سلیمان پور - دانشیار، بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج
سکینه لطفی نسب - استادیار بخش تحقیقات بیابان، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.
امید رحمتی - استادیار بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و
محبوبه معتمدنیا - دکتری تخصصی، اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان بافق، استان یزد، ایران.

آب های زیرزمینی یک منبع اساسی و حیاتی برای انسان در سراسر کره زمین است. به همین منظور حفظ کیفیت آب های زیرزمینی و پایش مداوم تغییرات کیفی آن به دنبال توسعه ناپایدار جوامع انسانی امری ضروری می باشد. پژوهش حاضر باهدف ارزیابی و پهنه­بندی کیفیت منابع آب زیرزمینی با تاکید بر مصارف شرب، کشاورزی و صنعت در حوزه آبخیز کرمان باغین استان کرمان انجام شده است. اطلاعات کیفیت شیمیایی منابع آب زیرزمینی از ۱۸۲۵ نمونه چاه های عمیق، نیمه عمیق، چشمه ها و قنات طی دوره آماری ۱۷ ساله (۱۳۹۸-۱۳۸۱) دریافت شد. پارامترهای کیفی آب ازجمله کاتیون ها، آنیون ها، هدایت الکتریکی، مجموع املاح محلول، میزان اسیدیته آب، درصد سدیم، درصد سدیم جذبی، کربنات، نیترات، سولفات و کلر به تفکیک دوره های آماری ۸۷-۸۱، ۹۲-۸۸ و ۹۷-۹۳ تعیین شدند. درنهایت برای ارزیابی وضعیت کیفی آب و نوع مصرف منابع آب زیرزمینی ازلحاظ شرب، کشاورزی و صنعت، به ترتیب از نمودارهای شولر و ویلکاکس و شاخص های اشباع لانژلیه و پایداری رایزنر استفاده شد. نتایج کیفیت آب ازلحاظ شرب برای دوره های ۸۷-۱۳۸۱، ۹۲-۱۳۸۸ و ۹۷-۱۳۹۳ در طبقه ی قابل قبول شولر با بیش ترین میزان  ۰۹/۳۲ درصد قرار گرفتند. مطابق نمودار ویلکاکس، در اکثر دوره های موردبررسی و منابع سنجش کیفیت در کلاس C۳-S۱ قرار دارد؛ به عبارتی، آب این محدوده دارای کیفیت متوسط بوده و برای کشاورزی قابل استفاده می باشد. کیفیت خیلی شور نامناسب با میزان  ۹۰/۵۲ درصد بیش ترین میزان داشته است. ازلحاظ مصرف صنعتی بر اساس دو شاخص، نتایج متفاوت بوده؛ بر طبق شاخص اشباع لانژلیه، اکثر منابع آب زیرزمینی تمایل به رسوب گذاری با بیش ترین میزان ۸۹/۵۲ درصد دارند درحالی که شاخص پایداری رایزنر، منابع آبی را رسوب گذار با میزان ۳۹/۹۷ درصد ارزیابی کرده است. پایش تغییرات مکانی و زمانی کیفیت آب های زیرزمینی چشم انداز روشنی را به مدیران و متخصصان برای تحلیل روند کیفیت و خطر آلودگی منابع آب ارائه می دهد.

تغییرات زمانی و مکانی, رسوب گذاری, شاخص های کیفی آب, کیفیت آب