طاهره محمدی - دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان و نویسنده مسئول
واحدبردی شیخ - دانشیار گروه آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.

هدف نهایی آبخیزداری، مدیریت و بهره­برداری اصولی و بهینه از منابع محیطی در مقیاس آبخیزها در راستای اهداف توسعه پایدار است. اصطلاح راهبرد مدیریت جامع آبخیز به طور گسترده در دهه­ های اخیر طرفداران زیادی در ادبیات علمی مدیریت آبخیز پیدا کرده است. مدیریت منابع آبخیز با یک رویکرد جامع، از طریق توجه به زیر سامانه­ های آبخیز و نحوه ارتباط بین آن­ ها و هم ­چنین توجه به فرآیندها و چرخه­ های فعال در سامانه آبخیز میسر می­شود. هدف از انجام این تحقیق بررسی نهادها و الزامات تشکیلاتی مدیریت جامع حوزه ­های آبخیز از طریق انجام مطالعات تطبیقی و بررسی تجربیات جهانی می ­باشد. با توجه به بررسی های انجام شده، کشورهایی مانند کانادا (ایالت های اونتاریو و کبک)، انگلیس، تایلند، اندونزی، آلمان، سریلانکا و استرالیا دارای وزارت محیط زیست و منابع طبیعی مجزا از وزارت کشاورزی می­باشند و در کشورهایی مانند فرانسه و ایران محیط زیست و منابع طبیعی زیر مجموعه­ای از وزارت خانه­های دیگر می­باشد. در ایالات متحده سازمان حفاظت محیط زیست مستقل از دولت فدرال می­باشد. کشورهایی که دارای وزارت مستقل منابع طبیعی و محیط زیست هستند تمرکز بیش­تری بر مسائل حوزه آبخیز و مدیریت آن دارند. در کشور ایران سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری زیر مجموعه وزارت جهاد کشاورزی می­باشد که تمرکز اصلی آن افزایش تولیدات کشاورزی است. در حالی که مدیریت منابع طبیعی و آبخیزداری نیازمند یک ساختار تشکیلاتی تخصصی، مستقل و نسبتا قوی است که بیش­تر تمرکز آن بر مدیریت حفاظت باشد. با توجه به تضاد در هدف اصلی وزارت جهاد کشاورزی به عنوان تشکیلات بالاسری و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور به عنوان تشکیلات زیرمجموعه، استقلال تشکیلات منابع طبیعی و آبخیزداری کشور از بدنه وزارت جهاد کشاورزی نیاز به مطالعه و بررسی عمقی دارد که در آن نظرات صاحب نظران و متخصصان برجسته کشوری اخذ و جمع بندی شود.

Integrated watershed management, Stakeholders participations, natural resources, Agriculture, Iran