سمانه محسنی - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
محمود رضایی - دانشیار گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

سهم کلان شهرها در افزایش بیرویه مصرف انرژی، آلودگی های زیستمحیطی و تهدید منابع طبیعی تجدیدناپذیر غیرقابل انکار است. بنابراین ضروری است تا طرح های اکولوژیکی با رویکرد انرژی به ویژه برای بافتهای تاریخی شهر تهران تنظیم شود. این بافت ها افزون بر مسائل زیستمحیطی، دچار مهاجرت فرستی شدهاند. ازهمین رو، پرسش اصلی این است که در بافت های ارزشمند تاریخی کشورمان که در سطح میراث تاریخی-اکولوژیکی جهان مطرح بودهاند، چگونه میتوان به تحقق طراحی شهری  با رویکرد انرژی تجدیدپذیر نائل آمد. هدف پژوهش طراحی تحققپذیر و کاربردی با تشویق بازگرداندن مردم به این بافت ها در راستای تولید و استفاده منابع انرژی تجدیدپذیر، کاهش آلودگی و تاکید به ارزشهای تاریخی است. روش پژوهش کیفی، طراحی محور با راهبرد موردکاوی شامل تکنیک هایی از آینده پژوهی مثل چشم اندازسازی، شبیه سازی سه بعدی و دلفی است. محله سنگلج در بافت تاریخی مرکزی تهران در حصار طهماسبی زیر مجموعه حصار ناصری انتخاب شدهاست. پس از طی مراحل سه گانه ی طراحی(سنجش وضعیت، چشم اندازسازی و عملیات)، با تکنیک دلفی، تحقق پذیری چشم انداز و عملیات در دورهای متوالی، از طریق طراحان و پژوهشگران شهری-معماری کشوربا تخصص های انرژی، مرمت شهری، محیط زیست، ترافیک و زمین شناسی(قنات) گلچین، سنجیده و به اجماع رسیده است. از یافتههای پژوهش این است که چشماندازسازی مشارکتی یعنی کنشگری مردم و نهادهای مرتبط، امکان تحقق طراحی یک اکوپارک شهری با رویکردهای انرژی، اکولوژیکی و تاریخی را تسهیل می بخشد و آینده ای با اقتصاد و محله چرخه ای برای تهران فراهم می سازد. راهبردهایی مثل خیابان کامل، بهرهگیری از انرژی های تجدیدپذیر شامل استفاده از آبهای رها، تابش خورشید و باد، به همراه اقدامات منطبق با پیشینه غنی تاریخی محله مثل باغ ها و قنوات ایرانی بررسی و به حامیان پژوهش پیشنهاد شده است.

تکنیک چشم اندازسازی مشارکتی, محله چرخه ای, اکوپارک شهری, منابع انرژی تجدیدپذیر, بافت تاریخی محله سنگلج تهران