غلامرضا مقامی مقیم - گروه ژئومورفولوژی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه دامغان، دامغان، ایران
محمد رضا قدری - گروه ژئومورفولوژی، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

مورفولوژی هر منطقه با لندفرم های آن ارتباط دارد، مورفولوژی نواحی هموار با اینسلبرگ ها مرتبط است. وجود اینسلبرگ ها در نواحی بیابانی و خشک چهره خاصی به مورفولوژی این مناطق می دهد. مطالعه این لندفرم ها و عوامل موثر در شکل گیری آن ها ازنظر گردشگری، تغییرات اقلیمی، زیست محیطی و عمران منطقه ای یک ضرورت محسوب می شود. بر اساس مطالعات انجام شده عوامل و فرایندهای مختلفی در شکل گیری اینسلبرگ ها نقش دارند که نقش لیتولوژی در این زمینه برجسته تر به نظر می رسد. در این تحقیق که با روش مطالعات میدانی و کتابخانه ای انجام شده، ما با شناسایی و مطالعه ۱۸ اینسلبرگ در دشت صفی آباد به این نتیجه رسیدیم که اینسلبرگ های این دشت، عمدتا در سنگ های رسوبی ازجمله سنگ های آهکی، کنگلومرا و ماسه سنگ به وجود آمده اند، در بین سازندهای زمین شناسی، بیشترین و متنوع ترین اینسلبرگ های دشت صفی آباد در سازند کنگلومرای توده ای با سخت شدگی خوب (Mc) تشکیل شده اند زیرا این سازند بیشترین گسترش را در این دشت دارد اما تیپیک ترین اینسلبرگ های این دشت در سنگ آهک توده ای ضخیم لایه چرت دار (ماستریشتین) به وجود آمده اند. زیرا این سازند در مقابل فرایندهای فرسایشی مقاومت بیشتری دارد. سازندهای لار، واحد آپسین-آلبین شامل سنگ آهک اوربیتولینادار و آهک های ضخیم تا توده ای دولومیت و سازندهای دلیچای نیز نقش مهمی در شکل گیری اینسلبرگ های این دشت داشته اند. هرچند وسعت این سازندها قابل توجه نیست، اما به دلیل مقاومت زیاد در برابر فرایندهای فرسایشی سبب شکل گیری اینسلبرگ های تکامل یافته ای در این دشت شده اند

اینسلبرگ, لیتولوژی, سنگ های رسوبی, کال گراتی, دشت صفی آباد