محمدحسین استا - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران (نویسنده مسئول)
غلامحسین افراس - استادیار دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بوشهر، ایران
جعفر احمدی - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه شاهد، تهران، ایران

یکی از نیازهای مهم امروزی که قواعد فقهی و حقوقی باید به آن پاسخ دهند، مطالبه زیان­هایی است که به دلیل تاخیر یا عدم انجام تعهد، منتهی به از دست دادن فرصت تحصیل منفعت و یا دفع ضرری محتمل و مربوط به آینده می شود. درگذشته بسیاری از حقوق دانان بر این عقیده بودند که فقط زیان هایی قابل مطالبه است که قطعی بوده باشد و به دلیل آنکه فرصت تحصیل منفعت و یا اجتناب از ضرر آینده به مرحله قطعیت درنیامده، زیان­های ناشی از این گونه موارد، قابلیت مطالبه را ندارد. البته، بررسی­های صورت گرفته در آثار حقوق دانان نشان می­دهد که امروزه دیگر در قابلیت مطالبه و جبران خسارت ناشی از تفویت فرصت اتفاق نظر وجود دارد. بر همین اساس این نوشتار کوشیده است تا با روش توصیفی تحلیلی اثبات نماید که نه تنها ازمدلول قواعد متعدد فقهی ازجمله «لاضرر» و «اتلاف» می­توان زیان تفویت فرصت ناشی از تاخیر در تادیه دین پولی را قابل مطالبه دانست، بلکه رویکرد سال­های اخیر دیوان عالی کشور و عمومات و اصول حقوقی حاکم بر مسئولیت مدنی، ازجمله اصل جبران کامل خسارات نیز دلالت بر همین امر دارد.

تفویت فرصت, تعهدات پولی, ربا, لزوم جبران خسارت زیان­دیده, خسارت تاخیر تادیه