یاسر دهبان - دانشکده مهندسی معدن، نفت و ژئوفیزیک، دانشگاه صنعتی شاهرود، ایران
علی نجاتی کلاته - دانشکده مهندسی معدن، نفت و ژئوفیزیک، دانشگاه صنعتی شاهرود، ایران
محمد رضایی - دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه ملایر، ایران

حوضه های رسوبی به عنوان یکی از مکان های مستعد وجود منابع هیدروکربنی همیشه مورد توجه بوده اند و مطالعه هندسه سنگ بستر این حوضه ها همواره از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. در این مقاله از روش زیرفضا برای وارون سازی غیرخطی داده های گرانی برای مدل سازی سنگ بستر؛ که به دلیل قابلیت پایداری در برابر نوفه، روش مناسبی برای مدل سازی معکوس داده های ژئوفیزیکی که دارای درصد نوفه زیادی هستند، استفاده شده است. روش زیرفضا روشی مبتنی بر تکرارهای متوالی است که در هر تکرار تغییرات پارامترهای مدل در یک زیر فضای P بعدی از زیر فضای M بعدی پارامترها به دست می آید که با استفاده از این روش، پارامترهای مدل اولیه به کار رفته به روزرسانی خواهد شد؛ بنابراین وارون سازی در تکرارهای متوالی طوری انجام می شود که در یک گام از نتایج به دست آمده از گام قبلی به عنوان مدل اولیه استفاده می شود. بردارهای پایه و تشکیل دهنده این زیر فضای P بعدی از آنالیز تجزیه به مقادیر منفرد ماتریس مشتقات دوم پارامترهای مدل به دست می آید. از این بردارهای پایه ماتریس تصویر از فضای M بعدی پارامترهای مدل به زیر فضای P بعدی از پارامترهای مدل استفاده می شود. تعیین پارامتر منظم سازی در وارون سازی داده های گرانی از اهمیت زیادی برخوردار است. روش های متفاوتی برای تخمین پارامتر منظم سازی در وارون سازی داده های گرانی وجود دارد. در این مقاله از روش اعتبارسنجی متقاطع تعمیم یافته برای تعیین مقدار بهینه پارامتر منظم سازی استفاده شده است. در این مقاله ابتدا وارون سازی داده های مصنوعی بدون نوفه و همراه با نوفه صورت گرفته است و سپس وارونسازی داده های واقعی برداشت شده در ناحیه کارلایل انگلستان در راستای یک نیم رخ صورت گرفته است که نتایج، همخوانی خوبی با نتایج حاصل از مقطع زمین شناسی در این منطﻘه دارد.

گرانی, مدل سازی, غیرخطی, زیرفضا, منابع هیدروکربنی