مصطفی مرادی - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
سید رضا موسوی حرمی - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
اسداله محبوبی - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
محمد خانه باد - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

سازند آسماری در میدان نفتی آغاجاری (واقع در فروافتادگی دزفول) با حدود m ۴۰۰ ضخامت، در یک محیط رمپ کربناته نهشته شده و تحت تاثیر فرآیندهای دیاژنزی مختلفی قرار گرفته است. مطالعه مغزه‎های حفاری، مقاطع میکروسکوپی و تصاویر میکروسکوپ الکترونی پنج چاه این میدان نشان می‎دهد، دولومیتی‎شدن، یکی از موثرترین فرآیندهای دیاژنزی برروی خواص مخزنی سازند آسماری بوده و عمدتا قسمت‎های بالایی این سازند را تحت تاثیر قرار داده است. پنج نوع دولومیت شامل دولومیکریت (کوچک‎تر از µm ۱۶)، دولومیکرواسپاریت (۱۶ تا µm ۶۲)، دولواسپاریت (بزرگ‎تر از µm ۶۲)، دولومیت‎های پراکنده در ماتریکس و سیمان‎های دولومیتی در نمونه‎های مورد مطالعه قابل شناسایی است که هر یک تاثیر متفاوتی بر‎روی روند منحنی‎های تزریق جیوه و در نتیجه خواص مخزنی سازند آسماری داشته‎اند. دولومیکرواسپاریت‎ها فراوان‎ترین نوع دولومیت در نمونه‎های مورد مطالعه بوده که به‎سبب داشتن تخلخل‎های بین‎بلورین، دارای تخلخل و تراوایی بسیار بالایی (به‎ترتیب میانگین ۱۶% و mD ۳۵) هستند. به همین دلیل با اندک فشار ورودی (حدود psi ۵)، از جیوه اشباع می‎شوند و لذا منحنی‎های فشار موئینه آنها دارای شیب تند می‎باشد. دولومیکریت‎ها به‎سبب ماهیت دانه‎ریز بلورها، به‎طور اولیه دارای تخلخل خوب و تراوایی نسبتا پایینی (۵/۱۱% و mD ۴) هستند، اما چنانچه با فرآیند انحلال همراه شوند خواص مخزنی مشابه با دولومیکرواسپارها پیدا می‎کنند و منحنی‎های فشار موئینه آنها به سمت چپ جابه‎جا خواهد شد. دولومیت‎های پراکنده در ماتریکس نقش چندانی در خواص مخزنی سازند آسماری ندارند، دولواسپاریت‎ها به‎سبب تاثیر بیش از حد فرآیند دولومیتی‎شدن و قفل شدن بلورها در هم و سیمان‎های دولومیتی به‎سبب قطع ارتباط فضاهای خالی سبب کاهش تخلخل و تراوایی شده‎اند. با توجه به فراوانی دولومیکرواسپاریت‎ها و دولومیکریت‎های دارای حفرات انحلالی در زون‎های یک، دو و سه سازند آسماری، به‎نظر می‎رسد این زون‎ها پتانسیل بهتری برای حفاری و تکمیل چاه‎های آتی میدان نفتی آغاجاری داشته باشند.

سازند آسماری, حوضه زاگرس, دولومیتی‎شدن, تزریق جیوه, منحنی فشار موئینه