فرهاد پیرمحمدی علیشاه - استادیار پترولوژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر
احمد جهانگیری - دانشیار پترولوژی گروه زمین شناسی دانشگاه تبریز

در منطقه جنوب تبریز که بخشی از زون ماگمایی البرز باختری -آذربایجان محسوب می گردد سنگهای آتشفشانی و آذرآواری سهند از گسترش قابل ملاحظه ای برخوردار هستند . سنگ های آتشفشانی اکثراً از آندزیت، داسیت ، ریوداسیت و ریولیت تشکیل شده اند و سنگ های آذرآواری عمدتاً به صورت پهنه های ایگنمریتی مشاهده می گردند . این سنگ ها غنی از عناصر لیتوفیل بزرگ یون LILE و تهی از عناصر با قدرت میدان بالا HFSE هستند . بالا بودن نسبت های LREE/HREE و LILE/HFSE در نمونه ها و شباهت ترکیب شیمیایی آنها با گد ازه هایی که در مناطق شاخص فرورانش تشکیل می شوند، احتمال شکل گیری سنگ های منطقه را در یک محیط فرورانشی تقویت می کند . ولی به نظر می رسد فرایند فرورانش، تأثیر اندکی در تمرکز عناصر Zr ، Ta ، Hf ، Sm ، Tb ، Nd ، Eu و Y در سنگ های منطقه و در عوض تأثیر قابل ملاحظه ای در تمرکز عناصر Th ، U و تا اندازه ای La در نمونه ها داشته است. مقادیر عناصر وابسته به پتاسیم (Pb,P,Zr,Sr,Ba,Rb ) در سنگ های مورد مطالعه نشان می دهد که سنگ ها در سری کلسیم -قلیایی قرار می گیرند و مقایسه سنگ های مورد مطالعه با انواع سنگ های کلسیم -قلیایی مو جود در دنیا نشان داد که سنگ های منطقه بیشترین شباهت را با سنگ های کلسیم –قلیایی Erzurum-Kars ترکیه دارند. با توجه به این مسئله محیط زمین ساختی این سنگ ها احتمالاً متعلق به یک کمان پس از برخورد می باشد که صعود ماگما و احتمالاً تولید آن، به وسیله گسل های امت دادلغز و زمین ساخت کششی همراه با آن کنترل می شود . این ماگماتیسم پس از برخورد، ممکن است در اثر برخورد پوسته عربستان با ایران مرکزی رخ داده باشد.

سهند، ارومیه -دختر، داسیت، فرورانش ،محیط پس از برخوردی