سجاد اسماعیلی - استادیار گروه عربی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)
زهرا فلاح نژاد - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات عرب دانشگاه تهران
ابوالفضل سپهر - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات عرب ادبیات دانشگاه تهران

از شبهاتی که از گذشته تا زمان حاضر در خصوص قرآن مطرح می گردد، عدم انسجام و نظم منطقی بین آیات سور قرآن می باشد. که برخی از محققین حوزه قرآنی نفیا یا ایجابا در این مساله پژوهش هایی انجام داده اند. سوال اصلی که در صدد پاسخ بدان هستیم اینست که چگونه نظم منطقی بین آیات سوره حجرات وجود دارد، وقتی در آن، خداوند متعال از موضوعات گوناگون و فراوانی سخن گفته است؟ در پژوهش حاضر با به کارگیری روش توصیفی – تحلیلی و با تکنیک «تحلیل محتواء» سوره حجرات با هجده آیه بررسی گردید. در این راستا، در مرحله نخست، آیات سوره در جدول تحلیل محتواء تقطیع، و ۵۷ مضمون فرعی استخراج گردید، سپس با استفاده از نتایج حاصل از تحلیل کمی به تحلیل محتوای کیفی پرداخته شد و کلیه مضامین موجود در سوره، طبقه بندی گردیده و این نتیجه حاصل گردید: این سوره علیرغم اینکه در نگاه اول، دارای معانی به ظاهر متفاوت است، لیکن در واقع، انسجامی کلی را داراست و از چهار مقوله اصلی متشکل از: "رعایت ادب در محضر پیامبر اکرم (ص)"، "رعایت اصول اخلاق اجتماعی"، "معیار ارزش انسان ها در پیشگاه الهی" و "ملاک ایمان است نه صرف اسلام آوردن" ساخته شده است و نکته بارز اینکه: محور تمامی مضامین اصلی و فرعی این سوره، عبارت است از: «ساخت جامعه اسلامی بر اساس معیارهای اخلاقی». بدین معنا که چهار مضمون اصلی فوق در راستای یک هدف و آن، «ساخت جامعه اسلامی بر اساس معیارهای اخلاقی» می باشد.

تحلیل محتواء، تحلیل کمی، تحلیل کیفی، سوره حجرات، ساخت جامعه اسلامی