اسماء احمدیان مرج - کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، مهارت آموز دانشگاه فرهنگیان، پردیس خواجه نصیر کرمان
عزت الله ملک پور افشار - عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان ،پردیس خواجه نصیر کرمان

یکی از مهم ترین انتخاب های دانش آموزان در زمان تحصیل که نقش تعیین کننده ای در مسیر آینده تحصیلی و شغلی آن ها دارد، فرآیند انتخاب رشته در پایه نهم است. اگرچه علاقه و توانایی دانش آموزان در این انتخاب اهمیت ویژه ای دارند اما عوامل مختلفی می تواند منجر به تحمیل این انتخاب در بعضی از افراد شود. مطالعه حاضر با هدف توصیف پدیده عوامل تحمیلی در انتخاب رشته دانش آموزان با طرح پژوهش کیفی و از نوع رویکرد پدیدارشناسی انجام شد. جامعه مورد مطالعه شامل تمام دانش آموزان دختر متوسطه دوم مدارس هاجر و معصومیه شهرستان راور در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۲ و روش نمونه گیری از نوع هدفمند بود. به این صورت که از میان این دانش آموزان، تعداد ۱۰ نفر انتخاب شده که انتخاب نمونه و مصاحبه تازمان اشباع داده ها ادامه یافت. داده ها ازطریق مصاحبه نیمه ساختار یافته گردآوری شدند و سپس با استفاده از روش کلایزی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. دقت و صحت داده ها از روش های همسوسازی، بازبینی توسط اساتید و اعتباریابی پاسخ دهنده بدست آمد. طبق نتایج بدست آمده ۵ مضمون اصلی و ۱۵ مضمون فرعی شناسایی شدند. کلیدی ترین مضمون های تحمیلی در انتخاب رشته شامل اجبار والدین، محدودیت وجود رشته مورد علاقه در محل زندگی، عدم حد نصاب قبولی در رشته مورد نظر، ترس از شکست و مقایسه با دیگران بدست آمد. به طور کلی این مطالعه امکان درک عمیق تاثیر عوامل تحمیلی در فرآیند انتخاب رشته را فراهم می آورد.

انتخاب رشته، عوامل تحمیلی، رشته تحصیلی