سحر صادقی - دانشجوی دکتری هنرهای اسلامی، دانشکده هنرهای صناعی، دانشگاه هنر اسلامی، تبریز، ایران
علیرضا طاهری - فوق دکتری تاریخ هنر، استاد گروه آموزشی تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی، دانشکده علوم نظری و مطالعات عالی هنر، دانشگاه هنر، تهران، ایران

در دوره سلجوقیان نقوش تزئینی آثارفلزی به اوج شکوفایی و نوآوری دست می یابد. در میان این نقوش، نقش ترکیبی «انسان-خط» به عنوان تحولی نوین در هنر اسلامی و دوره سلجوقی محسوب می گردد. ماهیت این نقوش تنها خلق تصاویری زیبا و تزئینی نمی تواند باشد، بلکه طراح در پس نمایش مضامین ظاهری، سعی در نمایش یک معنای درونی براساس تفکر و اعتقادات حقیقی واقع در جوامع آن روزگاران با درنظر گرفتن تاثیرات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی هر عصری داشته است. سوالی که مطرح می گردد این است: نقوش ترکیبی «انسان-خط» بر روی آثار فلزی سلجوقیان دارای چه مضامین و معانی هستند؟ فرض اولیه تاکید بیشتری بر تزئینی بودن بیشتر این نقوش داشت اما با تحقیق و بررسی انجام شده این مهم محقق شد که این نقوش علاوه بر مضامین ظاهری کتیبه ها شامل دعا، آرزوهای خوب، پند و اندرزT دارای معانی رمزی و اعتقادات درونی به طلسم و جادو برای رفع بلا و دفع چشم زخم، دوستی، حمایت و میل به ارتباط و زندگی برای مالک اثر نیز بوده اند. هدف از این پژوهش ریشه یابی رمز و معانی درونی نقوش ترکیبی «انسان-خط»  است. این تحقیق به روش توصیفی_تاریخی و با استفاده از داده های کتابخانه ای، مقالات و سایت های معتبر می باشد.

سلجوقیان, فلزکاری, انسان - خط, مفاهیم درونی