جمال مصطفایی - دانشجوی دکتری آبخیزداری، دانشگاه یزد
علی طالبی - دانشیار، گروه مرتع و آبخیزداری دانشگاه یزد

پدیده فرسایش خاک و پیامدهای ناشی از آن مانعی اساسی در برابر توسعه کشور محسوب می گردد. از طرفی وجود عوامل طبیعی زمینه ساز فرسایش در ایران باعث شده اند که ایران پتانسیل بالایی را برای فرسایش آبی داشته باشد. برای کنترل فرسایش ک سب اطلاع از وضعیت موجود بسیار حائز اهمیت است ولی با این وجود اختلاف فاحشی در آمار و ارقام ارائه شده مشاهده می گردد. لذا در این مقاله سعی شده تا تصویر نسبتا روشن تری از وضعیت فرسایش آبی در ایران، بر مبنای مطالعات مختلف انجام گرفته ارائه گردد. بررسی ها نشان داد که متخصصین، میزان متوسط فرسایش ویژه کشور را از ۱۶ تا ۲۵ تن در هکتار در سال نیز اعلام کرده اند. در طرح سیمای حوزه های آبخیزکشور، با استفاده از مدل ،EPM میانگین فرسایش ویژه کشور ۹۴ / ۶ تن در هکتار در سال و متوسط فرسایش کشور حدود ۹۷۵ میلیون تن در سال و مقدار رسوب کل کشور ۱۲۹ میلیون تن برآورد گردیده است در حالی که، مطالعات منحنی های سنجه، کل رسوب دهی کشور را حدود ۲۵۰ میلیون تن در سال برآورد نموده است. نتایج مطالعات فرسایش و رسوب در ۳۸ حوضه استان قزوین، نیز بیان گر متوسط میزان فرسایش ویژه ۰۶ / ۱۶ تن در هکتار در سال می باشد. بر اساس روش رسوب سنجی مخازن بندهای کوچک، تولید رسوب متوسط کشور زیر ۱۵ تن در هکتار در سال است. از آنجاکه روش های برآورد و مقادیر بدست آمده بسیار متفاوت می باشند لذا، مطالعه دقیق تخمین رسوب دهی حوضه های کشور با روش های مناسب ضروری است. با این همه می توان اذعان نمود که متوسط میزان فرسایش در کشور بین ۷ و حداکثر ۱۶ تن در هکتار در سال می باشد که با توجه به مساحت ایران، فرسایش سالانه کشور معادل ۱۵ / ۱ – ۶۴ / ۲ میلیارد تن خواهد بود که رقم بسیار بالایی است.

برآورد و اندازه گیری, تخریب اراضی, مدیریت جامع حوزه آبخیز, میزان فرسایش و رسوب