علی اکبر عباسی - عضو هیات علمی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
علی باقریان کلات - کارشناس، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

بندهای اصلاحی سازه های کوچکی هستند که به منظور کاهش شیب آبراهه، کاهش سرعت جریان و مهار فرسایش در آبراهه ها و با استفاده از مصالحی مانند چوب، سنگ، سیمان و  توری فلزی ساخته می شوند. پایداری این سازه ها یکی از عوامل مهم در اثر بخشی آنها جهت تثبیت بستر آبرا هه، تعدیل شیب و نگهداشت رسوب. در این مقاله نتایج بررسی های میدانی، برای زیرحوزه گوش در بالادست سد کارده در استان خراسان رضوی که قبلا عملیات اجرایی بندهای اصلاحی در تنوع های مختلف در آن ساخته شده و حدود ۱۴ سال از زمان احداث آن ها گذشته است. بررسی های صحرایی نشان داد که ۷/ ۴۴ درصد بندهای اصلاحی توری سنگی مورد مطالعه، آسیب دیده اند که ۶/ ۱۰ درصد آن ها در حد ۱۰۰ درصد کارایی خود را از دست داده و ۳۴/۱ درصد آن ها آسیب جزیی دیده اند. آب شستگی ناشی از عدم کفایت طول کف بند یا حوضچه آرامش در پایین دست و عدم کفایت طول دستک ها و اتصال نامناسب سازه به دیواره کناری آبراهه از مهمترین عوامل آسیب دیدگی این نوع بندها بوده است. در بندهای خشکه چین ۱/ ۶۲ درصد بندهای مورد مطالعه آسیب دیده اند که ۱/ ۳۶ درصد آنها در حد ۱۰۰ درصد تخریب شده و ۲۶ درصد آنها آسیب جزیی دیده اند. انتخاب نامناسب محل و نوع بند، استفاده از مصالح نامناسب و غیر مقاوم و جابجایی سنگ ها در اثر تردد دام و تراکتور مهمترین عامل آسیب دیدگی بوده است.

آب شستگی, بررسی صحرایی, توری سنگی, خشکه چین, خراسان رضوی