وکیل حیدری ساربان - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه برنامه ریزی شهری و روستایی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران. (مسوول مکاتبات)

رایج شدن کشاورزی متعارف، به ویژه پس از جنگ جهانی دوم به دلیل به کارگیری نهاده های نوین کشاورزی سبب بالا رفتن بهره وری و بازدهی تولید محصولات کشاورزی و سبب تغییرات بسیار و پایین آمدن ریسک ذاتی فعالیت های کشاورزی شده، اما سبب وارد آمدن هزینه های قابل توجهی از قبیل فرسایش خاک سطحی، آلودگی آب های زیر زمینی، افول کشاورزی خانوادگی، غفلت روز افزون از شرایط کاری و معیشتی کارگران، هزینه های بالای تولید و عدم هماهنگی شرایط اجتماعی و اقتصادی جوامع روستایی نیز شده است و در طی دودهه گذشته، بشر برای حل این مشکلات؛ در پی یافتن راهکارهای موثری بوده است که یکی از آن ها حرکت در جهت کشاورزی پایدار است. هدف این مقاله سنجش و اولویت بندی عوامل موثر بر توسعه کشاورزی پایدار از دیدگاه مروجان جهاد کشاورزی استان اردبیل می باشد. در این تحقیق، روش کار به صورت پیمایشی بوده و اطلاعات از طریق پرسش نامه از ۱۶۰ نفر از مروجان جهاد کشاورزی  استان اردبیل جمع آوری گردیده است. روایی صوری پرسش نامه توسط پانل متخصصان مورد تایید قرار گرفت. مطالعه راهنما در منطقه مشابه جامعه آماری با تعداد۳۰ پرسش نامه صورت گرفت و با داده های کسب شده و استفاده از فرمول ویژه کرونباخ آلفا در نرم افزار SPSS، پایایی پرسش نامه تحقیق ۷۸/۰بدست آمد. در داده های بدست آمده با استفاده از تکنیک AHP فازی مورد تحلیل قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که از بین عوامل موثر بر توسعه کشاورزی پایدار؛ عامل آموزشی در استان اردبیل، موثرترین عامل بوده و عوامل محیطی، فردی، اقتصادی و  روان شناختی در اولویت های بعدی قرار گرفتند.

کشاورزی پایدار, توسعه کشاورزی, توسعه روستایی, فرآیند تحلیل سلسله مراتب فازی, استان اردبیل