آزاده دلجویی - دانشجوی دکتری مهندسی جنگل، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج
احسان عبدی - دانشیار گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج
باریس مجنونیان - استاد گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر جاده های جنگلی بر مقادیر مشخصه های نیتروژن، فسفر، پتاسیم و pH خاک در جنگل های بخش نم خانه از جنگل خیرود نوشهر در شمال کشور صورت گرفته است. ۱۶ خط نمونه (هشت خط نمونه در جاده اصلی و هشت خط نمونه در جاده فرعی) هر یک به طول ۱۰۰ متر از حاشیه جاده تا داخل جنگل و چهار قطعه نمونه در فواصل صفر (حاشیه جاده)، پنج، ۶۰ و ۱۰۰ متری از جاده های جنگلی خاکی اصلی و فرعی مستقر شد. بر اساس نتایج آزمون توکی، در جاده اصلی و دامنه خاکبرداری، مقدار نیتروژن در فواصل ۶۰ و ۱۰۰ متری به صورت معنی داری از حاشیه جاده بیشتر است، در حالی که در جاده فرعی، هر دو دامنه خاکبرداری و خاکریزی، نیتروژن در حاشیه جاده، به طور معنی-داری کمتر از دیگر فواصل است. فسفر فقط در جاده اصلی و دامنه خاکریزی و در حاشیه جاده به طور معنی داری بیش تر از فاصله ۱۰۰ متری در داخل جنگل بود و در مورد پتاسیم، بین فواصل مختلف در جاده های اصلی و فرعی و در دامنه های خاکریزی و خاکبرداری، اختلاف معنی داری مشاهده نشد. غالبا pH در حاشیه جاده به طور معنی داری بیشتر از فواصل دیگر در جاده های اصلی و فرعی بود. نتایج این پژوهش نشان داد که تغییرات ناشی از بهم خوردگی خاک بر اثر جاده سازی، تاثیرات زیادی بر مشخصه های حاصلخیزی خاک دارد، به همین جهت لازم است در هنگام احداث جاده های جنگلی، با رعایت هرچه بیشتر اصول فنی و پیروی از طبیعت، از شدت تخریب و بهم خوردگی ها تا حد ممکن کاست.

جاده اصلی, جاده فرعی, دامنه خاکبرداری, دامنه خاکریزی