رضا صفری - پژوهشکده اکولوژی دریای خزر، موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران
سهیل ریحانی پول - گروه فراوری محصولات شیلاتی، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

جهت استخراج رنگدانه­ها از جلبک­های دریایی از تکنیک­های مختلفی استفاده می­شود که هر تکنیک علاوه بر داشتن معایب و مزایایی، راندمان متفاوتی دارد. یکی از این رنگدانه­ها، فیکوسیانین است که از روش­های مختلفی جهت استخراج آن استفاده می­گردد. هدف پژوهش حاضر کشت میکروجلبک اسپیرولینا پلاتنسیس و استخراج فیکوسیانین از آن با استفاده از چهار روش اولتراسوند، انجماد-انجمادزدایی، آنزیمی و حلال معدنی بود. در مراحل بعد، میزان راندمان هر روش از طریق اندازه­گیری غلظت و خلوص فیکوسیانین ارزیابی شد. ضمن اینکه اثر اعمال فرایند خالص­سازی با سولفات آمونیوم نیز بر غلظت و خلوص رنگدانه مستخرج مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان داد رشد میکروجلبک از زمان صفر تا ۱۴ روز، دارای روند صعودی و تغییرات حاصله نیز در تمامی زمان­ها، بجز روزهای ۱۴ و ۱۶، معنی­دار بوده است (۰۵/۰>p). همچنین جلبک بعد از سپری­کردن فاز سکون کوتاه (۲ روز)، وارد مرحله رشد لگاریتمی شد و تا روز ۱۴ به رشد خود ادامه داد اما بین روزهای ۱۴ و ۱۶، رشد تقریبا روند ثابتی بخود گرفت. در ادامه مشخص شد که میزان توده تولیدشده پس از ۱۶ روز، ۱۱۲۰ میلی­گرم بر لیتر می­باشد. غلظت فیکوسیانین استخراج­شده در روش­های آنزیمی و اولتراسوند (به ترتیب ۸۱۵/۱ و ۷۸۶/۱ میلی­گرم در میلی­لیتر) فاقد اختلاف معنی­دار (۰۵/۰p)؛ ضمن اینکه غلظت رنگدانه در تکنیک انجماد-انجمادزدایی (۵۳۵/۱ میلی­گرم در میلی­لیتر) بیشتر از روش حلال معدنی (۱۲۱/۱ میلی­گرم در میلی­لیتر) بود (۰۵/۰>p). پس از خالص­سازی رنگدانه با استفاده از سولفات آمونیوم، غلظت و خلوص رنگدانه به صورت معنی­داری در هر روش افزایش یافت (۰۵/۰>p). نتایج تحقیق حاضر نشان داد که با انتخاب روش بهینه و همچنین اعمال فرایند خالص­سازی با سولفات آمونیوم، می­توان راندمان استخراج فیکوسیانین از میکروجلبک اسپیرولینا پلاتنسیس را افزایش داد.

میکروجلبک اسپیرولینا, استخراج فیکوسیانین, روش اولتراسوند, تکنیک آنزیمی, آنزیم لیزوزیم