مهدی ابراهیمی بوزانی - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
اصغر نوروزی - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
هنگامه خاکسار - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

از سیاست های پدافند غیرعامل در اکثر کشورهای جهان و به ویژه ایران، احداث پناهگاه های شهری در راستای حفاظت و نگهداری از جان شهروندان و به حداقل رساندن آسیب های احتمالی در حوزه انسانی است. آنچه در تناسب با سیاست مطرح شده اهمیت دارد، موقعیت و انتخاب محل مناسب پناهگاه های شهری است. پژوهش حاضر با هدف جانمایی پناهگاه های شهری با رویکرد پدافند غیرعامل در سطح شهر ایلام انجام شده است. به این منظور ۱۰ شاخص مکان یابی پناهگاه های شهری در قالب چهار معیار کلی (جمعیتی، عملکردی، کالبدی و طبیعی- محیطی)، انتخاب و با بهره گیری از مدل فرآیند تحلیل شبکه ای(ANP) ضریب اهمیت معیارها و زیرمعیارها مشخص و ضرایب به دست آمده در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) در لایه های اطلاعاتی تاثیر داده شد. با همپوشانی آن ها، پهنه های مستعد برای ساخت پناهگاه های شهری شناسایی شده است. نتایج پژوهش نشان داد از بین معیارهای کلی، دو معیار «جمعیتی» و «عملکردی» به ترتیب با وزن ۰.۴۲۷ و ۰.۳۰۵ و از بین شاخص ها، دو شاخص «نزدیکی به مکان های پرتراکم جمعیتی» و «استقرار در فاصله مناسب از اهداف دشمن» به ترتیب با وزن ۰.۳۰۳ و ۰.۲۳۶ بیشترین ضرایب اهمیت را به خود اختصاص داده اند. نتایج حاصل از تحلیل ترکیبی ANP-GIS  نیز نشان داد که هر چهار منطقه شهری ایلام (هانیوان و استانداری و مرکزی؛ سبزی آباد و بانبرز؛ نوروزآباد؛ جانبازان و رزمندگان) مستعد ساخت پناهگاه هستند؛ اما به ترتیب منطقه ۲ (سبزی آباد و بانبرز)، منطقه ۱ (هانیوان و استانداری) و منطقه ۳ (نوروزآباد) در اولویت قرار دارند.

جانمایی, پناهگاه شهری, پدافند غیرعامل, سیستم اطلاعات جغرافیایی, شهر ایلام