محمد متینی زاده - مدیر هماهنگی امور پژوهشی و ارتباطات علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
مصطفی خوشنویس - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
نگین آرمند - دانشجوی کارشناسی ارشد جنگلشناسی و اکولوژی جنگل دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
طاهره علی زاده - کارشناس موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
فرشته شمس آبادی - فارغ التحصیل علوم گیاهی دانشگاه خوارزمی

قارچ های میکوریزی از اجزای حیاتی سیستم های پایدار خاک و گیاه اند و یکی از راهبردهای مناسب برای جنگلکاری و نهالکاری پایدار محسوب می شوند. تحقیق حاضر با هدف بررسی وضعیت همزیستی میکوریزی، فعالیت آنزیم های اسید و آلکالین فسفاتاز و عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم ریزوسفر گونه شن (Lonicera nummulariifolia)  در رویشگاه چهارطاق اردل واقع در استان چهارمحال و بختیاری انجام گرفت. بدین منظور از ریشه های پنج پایه از شن و خاک اطراف آنها در دو فصل بهار و پاییز نمونه برداری شد. نتایج نشان داد که شن یک گیاه میکوریزی است. درصد کلنیزاسیون میکوریزی در بهار ۲/۹۰ و در پاییز ۶/۸۰ بود. همچنین فعالیت آنزیم های اسید و آلکالین فسفاتاز به ترتیب در بهار ۵۹/۲۴۰ و ۸۵/۳۹۲ و در پاییز ۴۸/۱۴۶ و ۲۹۵ میکروگرم پارانیترو فنیل فسفات در گرم خاک بود. تمامی عناصر اندازه گیری شده در بهار مقادیر بیشتری نسبت به پاییز داشتند. ضریب همبستگی معنی داری بین فسفاتازهای خاک با نیتروژن کل و ماده آلی در بهار و آلکالین فسفاتاز و نیتروژن کل در پاییز وجود داشت. بالا بودن کلنیزاسیون میکوریز آربسکولار و فعالیت اسید فسفاتاز در بهار می تواند به دلیل شرایط مطلوب خاک و رشد ریشه های مویین گیاه در اوایل فصل رویشی باشد. با توجه به منشا میکروبی فسفاتاز قلیایی، افزایش این آنزیم در بهار شاخصی برای افزایش کمی و کیفی میکروارگانیسم ها، افزایش معدنی شدن مواد آلی و ازدیاد مواد غذایی است. در مجموع، درصد چشمگیر کلنیزاسیون ریشه در شن، وابستگی این گونه را به همزیستی میکوریزایی نشان می دهد، بنابراین تاثیر این قارچ ها در نهالکاری با این گونه به خصوص در رویشگاه های تخریب یافته بسیار حیاتی است.

آربسکولار, تغییرات فصلی, فسفاتازها, کلنیزاسیون