بررسی غلظت عناصر بالقوه سمناک در چشمه های گرمابی (سنگان و تفتان) و معمولی دامنه های تفتان

ویژگی های زمین شیمیایی و غلظت عناصر بالقوه سمناک چشمه های گرمابی و سرد اسیدی دامنه های شمالی و جنوبی کوه تفتان در جنوب شرق ایران مورد بررسی قرار گرفت. کمینه و بیشنه مقدار هدایت الکتریکی چشمه ها ۵۶۵ تا ٣٣۴٨٠ میکروزیمنس بر سانتی متر و pH 1/2 تا 7 اندازه گیری شدند. تغییرات نسبت SO4/Cl بر روی دیاگرام 3Cl-SO4-HCO و نسبت B/Cl همراه با بالا بودن غلظت ،Sr ،Rb ،Cs ،B ،Li ،SO4 ،Na ،Cl در ارتباط بودن چشمه ها گرمابی سنگان و تفتان را با آب های ولکانیکی تأیید می کند. میانگین غلظت عناصر سنگین و بالقوه سمناک آهن، آرسنیک، وانادیم، سرب، روی، کرم، نیکل، کبالت، مس و کادمیم برای نمونه های آب چشمه های گرمابی و اسیدی کاهش غلظت از آهن به کادمیم را نشان می دهد. بیشنه غلظت این عناصر به ترتیب 63510 ، 3784 ، 2777 ، 1495 ، 1014 ، 411 ، 273 ، 61 ، 60/6 و 24 میکروگرم بر لیتر اندازه گیری شدند. کیفیت آب چشمه های اسیدی و گرمابی برای مصارف شرب، بهداشتی و کشاورزی بسیار نامناسب می باشد. تجزیه دو نمونه رسوب چشمه های گرمابی سنگان و تفتان نشان دهنده غنی شدگی بالای عناصر سنگین و بالقوه سمناک آهن، آرسنیک، سرب، روی و نیکل به ترتیب با غلظت 38200 ، 108/7 ، 25/59 ، 107 و 10/35 میلی گرم بر کیلوگرم است. عناصر مولیبدن، مس، وانادیم و کروم غنی شدگی کمتری را نشان می دهند. غلظت بالای عناصر سمناک در این چشمه ها ممکن است در صورت استفاده شرب، بهداشتی و کشاورزی مشکلات جدی برای سلامت انسان بوجود آورد. از طرفی رها سازی این عناصر بوسیله جریان آب سطحی در نتیجه عبور از مناطق دگرسانی و چرخش عمیق آب چشمه های گرمابی در حوزه آبریز تفتان می تواند یک تهدید و خطر جدی برای آبخوانهای خاش و پشتکوه در نظر گرفته شود، که تامین کننده آب شرب و کشاورزی منطقه می باشند.

Keywords:

کوه تفتان , چشمه های گرمابی , عناصر بالقوه سمناک