یکی از عوامل مهم در پالایش موفقیت آمیز فلزات سنگین از خاک ها توسط گیاهان، ریخت شناسی بخش ریشه است که جذب آلاینده از طریق آن صورت می گیرد. در پژوهش حاضر، تاثیر آلودگی خاک با فلزات سنگین بر برخی خصوصیات ریخت شناسی ریشه دو گونه درختی صنوبر Populus alba L. و Populus nigra L. بررسی شد. طول، قطر، زیست توده ریشه اصلی و زیست توده ریشه جانبی نهال های یکساله در خاک های آلوده به فلزات سنگین سرب، کادمیوم و کروم (VI) با خاک غیرآلوده مقایسه شد.نتایج نشان داد افزایش غلظت هر سه فلز سنگین در خاک به کاهش صفات ریخت شناسی در گونه های تحت بررسی منجر شد (۰۱/۰ > P). بیشترین کاهش مربوط به تیمار فلز کادمیوم و کمترین کاهش مربوط به تیمار فلز سرب بود. آلودگی کادمیوم در سطح آلودگی۱۵۰ میلی گرم بر کیلوگرم، سبب کاهش ۲۵ و ۲۰ درصدی تولید زیست توده ریشه جانبی به ترتیب در گونه های P. nigra و P. alba نسبت به تیمار شاهد شد. در بسیاری از صفات بررسی شده، گونه P. nigra بردباری بیشتری در برابر آلاینده ها از خود نشان داد. به نظر می رسد که با افزایش سطوح آلودگی، راهبرد هر دو گونه به صورت تمرکز بیشتر بر تولید ریشه اصلی و کاهش تولید ریشه های جانبی است که می تواند راهکاری بنیادین در افزایش بردباری باشد.

سرب, کادمیوم, کروم (VI), گیاه پالایی, Populus alba L, Populus nigra L