مصطفی مرادی - دانشجوی دکتری تخصصی آینده پژوهی، گروه مهندسی صنایع، دانشگاه ایوان کی، ایوان کی، ایران
علی محمد احمدوند - استاد، گروه مهندسی صنایع، دانشگاه ایوان کی، ایوان کی، ایران
مرضیه صمدی فروشانی - استادیار، گروه مهندسی صنایع، دانشگاه ایوان کی، ایوان کی، ایران

طی ۳۵ سال اخیر ایران به طور متوسط سالانه بیش از دو حادثه سقوط هواپیما (در مجموع ۷۴ سانحه) را تجربه کرده است و در این میان هزار و ۹۵۸ ایرانی قربانی سوانح هوایی شده اند. کشف علت بروز سانحه هوایی و پیشگیری از آن ها، به عنوان موتور محرک تحقیق و توسعه صنعت هوایی است که مرجعی برای برطرف نمودن ایرادات طراحی و ساخت به منظور پیشگیری از سوانح هوایی است. بررسی ادبیات و پیشینه این حوزه نشان می دهد علیرغم تاکید نقش عوامل انسانی در سانحه هوایی، تعداد سوانح با منشاء عوامل انسانی کاهش چشمگیری نداشته است. پژوهش حاضر مبتنی بر یک مداخله کل نگر سیستمی به شناسایی پویایی های سیستم پیشگیری از سوانح هوایی کشور با تاکید بر نقش عوامل انسانی پرداخته است. برای این منظور ابتدا پس از بررسی ادبیات و پیشینه پژوهش عوامل کلیدی موثر بر بروز سوانح هوایی با تاکید بر عوامل انسانی شناسایی گردید. در ادامه با مشارکت خبرگان صنعت هوانوردی کشور، عوامل کلیدی در چهار زیرسیستم عوامل فنی، انسانی، سازمانی و محیطی طبقه بندی گردید. در ادامه مبتنی بر روش شناسی پویایی شناسی سیستم روابط علی مسئله سانحه هوایی شناسایی و مدل علی پویایی های سیستم سانحه هایی طراحی و حلقه های علی مسئله مبتنی بر پیشگیری سانحه هوایی با تاکید بر عوامل انسانی به منظور شناخت سیاست گذاران و برنامه ریزان مدیریت بحران سوانح هوایی کشور از پیچیدگی ها و پویایی های علی سوانح هوایی ارائه گردید.

پویایی شناسی سیستم، مدل علی، پیشگیری، سوانح هوایی، عوامل انسانی