رضا خوش رفتار - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه زنجان

در شمال غرب ایران، در مناطق متفاوت استان زنجان،انواع دودکش های جن را در ساختار، مورفولوژی،رنگ و ابعاد متفاوت می توان مشاهده کرد.منطقه ماهنشان به دلیل داشتن دودکشهای جن برای بسیاری از مردم، متخصصان علوم زمین و بویژه ژئومورفولوژیست ها شناخته شده است.به طوری که دودکشهای جن علامت شناخته شده ای برای نام منطقه ماهنشان شده است.تعدادی از آنها که در کنار جاده های ارتباطی،معادن و یا اراضی کشاورزی قرار داشتند،بخاطر عجیب و غریب بودن بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند اما آنهایی که در مناطق دوردست بویژه در درهها، مناطق دور دست و حفاظت شده قرار دارند کمتر مورد بازدید قرار گرفته است. دودکش های جن ایجاد شده در قره دره، انگوران، ماهنشان از این قبیل موارد است که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است.بررسی نمونههای مشابه این عارضه، حداقل در ایران نشان دهنده آن است که این محل یکی از زیباترین و بکرترین مناطق از این نوع است و می تواند حداقل به عنوان یک اثر ملی به ثبت رسیده و در بحث ژئوتوریسم مورد توجه برنامهریزان قرار گیرد.علاوه بر این عملکرد آب در شکل گیری و تخریب، عوارض این سایت را به صورت آزمایشگاهی برای بررسی های ژئومورفولوژی دینامیک آب تبدیل کرده است که می تواند برای آموزش و یادگیری ژئومورفولوژی مورد استفاده قرار گیرد.در این پژوهش سعی شده است از دیدگاه علم ژئومورفولوژی روند تکامل این لندفرم بررسی شود.

دودکش جن، ژئومورفولوژی، ژئوتوریسم، ماه نشان، ایران