کوروش عیسایی خوش - دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه یاسوج و دبیر رسمی آموزش و پرورش ناحیه ۴ شیراز
اصغر میرفردی - دانشیار جامعه شناسی و عضو هیات علمی دانشگاه شیراز
مریم مختاری - دانشیار جامعه شناسی و عضو هیات علمی دانشگاه یاسوج

بهره وری ، ترکیبی از کارآیی و اثربخشی را نشان می دهد و بر بهینه سازی ارتباط و تعامل عوامل درونی و بیرونی تکیه دارد. آموزش و پرورش ملی ، از نهادهای زیربنایی رسمی و متولی آموزش، فرهنگ ، دانش ، شناخت و آگاهی بوده که جمعیت قابل توجهی با آن در ارتباط است . ارتقاء بهره وری در این نهاد سبب بهبود زیربنای توسعه در هرکشور می شود. هدف در این پژوهش ، تحلیل جامعه شناختی جایگاه آموزش و پرورش در بهره وری و توسعه ایران است . روش مورد استفاده، اسنادی و تحلیل ثانویه دادههای برگرفته از شاخص های بین المللی توسعه ای و دادههای داخلی مرتبط با آموزش و پرورش ایران است . یافته ها نشان می دهد اگر چه ایران، در مقاطعی در برخی شاخص ها مانند بهداشت و آموزش ارتقاء داشته است ، اما در ابعاد توسعه ای ، از جایگاه مطلوبی در رتبه بندی های جهانی برخوردار نیست . در مقایسه با ایران، کشورهایی که در شاخص آموزش جایگاه برتری دارند، در رتبه بندی های توسعه ای نیز، از موقعیت مطلوبی برخوردارند. رتبه کشورها اعم از توسعه یافته و یا توسعه نیافته در حوزه آموزش، هم راستا با رتبه آنها در شاخص های توسعه ای بوده، که خود بیانگر نقش بنیادین نهاد آموزش، در مسیر توسعه است . نتایج نشان می دهند که آموزش و پرورش، آنطور که شایسته است در کانون توجه واقعی سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های کلان و در اولویت درازمدت، نبوده است . در مقایسه با کشورهای توسعه یافته و حتی برخی کشورهای در حال توسعه ، این نهاد جایگاه واقعی وکارکردی خود را در ارتقاء بهره وری و توسعه کشور ندارد. اولویت در رویکرد کوتاه مدت و کمی گرایانه ، غفلت از کیفیت در عرصه آموزش و همچنین استخدام نیروی انسانی ، ضعف عدالت آموزشی _ منطقه ای ، کم توجهی به آمایش سرزمینی ، نوسانهاوتغییرات پیاپی در سیاست های آموزشی ، سیاستزدگی و شکل گرایی از مهمترین موانع و چالش های فراروی آموزش و پرورش در ایران است . با توجه به ضرورت دستیابی به توسعه همه جانبه و نقش بی بدیل آموزش برای توسعه ، بهینه سازی و بازسازماندهی نظام آموزش در ایران برای ارتقاء بهره وری و دستیابی به توسعه ، پیشنهاد می گردد.

آموزش و پرورش ملی ، بهره وری ، چالش ها، شاخص های توسعه ای ، ایران