علیرضا اردکانی - دانشجوی دکتری مهندسی عمران- مکانیک خاک و پی، دانشگاه تربیت مدرس
سید شهاب الدین یثربی - دانشیار دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست دانشگاه تربیت مدرس

فیلتر بحرانی در سدهای خاکی، نقش حفاظت از خاک هسته را در برابر فرسایش دارد. انتخاب مشخصات فیلتر مناسب برای پروژه که هم نیاز طرح را پاسخ دهد و هم به لحاظ اقتصادی جوابگو باشد، مسائل فنی و اقتصادی مهمی را پیش روی مهندسان قرار داده است. از آنجا که روش های آزمایشگاهی می توانند ویژگی های متعددی از سیستم خاک- فیلتر را تحت پوشش قرار دهند، به عنوان روش هایی مطمئن برای بررسی عملکرد فیلتر می باشند. آزمایش فیلتر مانع فرسایش (NEF) یکی از کامل ترین و جامع ترین روش ها برای کنترل فیلتر مورد استفاده در سدهای خاکی است. اغلب معیارهای طراحی فیلتر و بسیاری از تحقیقات انجام شده برای بررسی منحنی دانه بندی فیلتر، صرفا به بررسی اثر پارامتر D۱۵ فیلتر پرداخته اند و کمتر به بررسی ذرات ریزتر از D۱۵ فیلتر و ریزدانه عبوری از الک ۲۰۰# پرداخته شده است. در این تحقیق ۲۴ آزمایش NEF  بر روی دو گروه فیلتر، که هر گروه دارای فیلترهایی با منحنی دانه بندی یکسان در ذرات بزرگ تر از D۱۵ و دانه بندی مختلف در ذرات کوچک تر از D۱۵ می باشند، انجام شده است. نتایج آزمایش ها نشان می دهد بر خلاف معیارهای موجود، میزان مواد ریزدانه و ذرات کوچک تر از D۱۵ موجود در فیلتر، می تواند تاثیر قابل ملاحظه ای بر بهبود یا تضعیف عملکرد فیلتر در توقف فرسایش داشته باشد.

سد خاکی, فیلتر, آزمایش NEF, ذرات کوچک تر از D۱۵, ریزدانه