حسن حسینی رنجبر - دانشکده مهندسی عمران دانشگاه علم و صنعت ایران
مرتضی اسماعیلی - ۲. استادیار دانشکده مهندسی راه آهن، دانشگاه علم و صنعت ایران
حبیب شاه نظری - استادیار دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه علم و صنعت ایران

امروزه  بشر فضاهای زیرزمینی دارای کاربردهای متنوعی اعم از تونل­های راه و راه آهن، خطوط مترو، انبارهای زیرزمینی و پناهگاه­ها  می­باشد. از نکات حائز اهمیت در خصوص این فضاها، طراحی دقیق آن­ها در برابر بارهای استاتیکی و دینامیکی می­باشد. از دیدگاه پدافند غیرعامل و حفظ شریان­های حیاتی در شرایط خاص، طراحی تونل­های راه و راه آهن در برابر بارهای ناشی از برخورد پرتابه­های انفجاری از اهمیت به­سزایی برخوردار است. از طرفی بررسی پدیده برخورد و انتشار امواج ناشی از پرتابه­ها در محیط­های سنگی درزه­دار، دارای پیچیدگی­های خاص می­باشد. در این مقاله سعی بر آن است تا اثر انفجار ناشی از برخورد یک پرتابه بر تونل واقع در محیط سنگی درزه­دار مورد بررسی قرار گیرد. برای این منظور یک مطالعه موردی بر روی تونل کیلومتر ۵۰۰ + ۳۴۵  راه­آهن اردبیل – میانه (قطعه سوم) صورت گرفته است. در این راستا عمق نفوذ[۱] پرتابه، شعاع حفره انفجار[۲] و هم­چنین فشار حداکثر ناشی از انفجار پرتابه GP۲۰۰۰ با استفاده از روابط تجربی موجود محاسبه گردیده و در ادامه برای مدل­سازی پدیده انتشار امواج از نرم­افزار المان مجزای UDEC استفاده شده است. با توجه به مشخصات محیط­های سنگی درزه­دار و تاثیر آنها بر انتشار امواج ناشی از انفجار، تحلیل حساسیتی بر روی سه پارامتر مدول دینامیکی سنگ، جهت درزه­ها و نیز ضریب میرایی مصالح صورت گرفته و اثرات آن بر تلاشه­ای برشی ایجاد شده در پوشش تونل بررسی گردیده است.

تونل, سنگ درزه دار, بارگذاری انفجاری, تحلیل دینامیکی, آنالیز حساسیت, مدول دینامیکی سنگ, ضریب میرایی