مسعود حاجی علیلوی بناب - ۱- دانشگاه تبریز، دانشکده مهندسی عمران، رایانامه
فریبا بهروز سرند - دانشگاه تبریز، دانشکده مهندسی عمران، رایانامه
محمد چشم دوست - مهندسین مشاور یکم و توان آب

هر ساله تعداد بسیار زیادی از سازه های جدید بر روی خاک­های متورم شونده ساخته می شوند. بخش عمده ای از این سازه ها متحمل خسارت های کوچک از قبیل ترک می گردند و بخشی نیز به شدت آسیب می بینند که دیگر قابل تعمیر نیستند. رفتار های مختلف خاک بستر کانال­ها که سازه­های سبکی می­باشند از جمله تورم، واگرایی و نشست مشکلات گوناگونی را برای آنها ایجاد می­کنند. لایه­های بالای دشت تبریز عموما متشکل از ریزدانه­ها و اکثرا از جنس رس می­باشند. مطالعات مکانیک خاک نشان می­دهد که تغییرات پتانسیل تورم در این منطقه نسبتا گسترده می­باشد. به این معنی که در بعضی از قسمت­ها پتانسیل تورم کاملا ناچیز و در بعضی از قسمت­ها در حد متوسط و بعضا متوسط به بالا می­باشد. بعضی از قسمت­های کانال اصلی طرح آجی­چای دشت تبریز (آذربایجان شرقی) متحمل ترک­ها و بالا آمدگی­هایی شد که بعد از بررسی­ها و آزمایش­ها این مشکلات به بحث تورم خاک نسبت داده شد. در این مقاله به بررسی کامل این فرضیه پرداخته می­شود.   آزمایش­های انجام یافته مورد تحلیل قرار گرفته و پیشنهاداتی برای جلوگیری و تقلیل اثر این پدیده ارائه می­گردد. برای بررسی اثر اصلاحی این روش قسمتی از کانال پر از آب شده و تغییر شکل کانال در اثر تورم به شکل دقیقی مورد ارزیابی قرار گرفته و نتایج آن ارائه می­گردد

تورم, کانال های انتقال آب, فیلتر, آب اندازی, دشت تبریز