مطهره کلبادی نژاد - گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
رحیم سرور - گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

پیشینه و اهداف: در جهان امروز، شهرها به عنوان مراکز اصلی فعالیت های اجتماعی و اقتصادی جامعه، توجه فراوانی به خود جلب کرده اند. این تحقیق، به منظور ارتقاء توسعه شهری و بهبود کیفیت زندگی شهروندان، به بررسی کاربری اراضی در شهر تهران، به عنوان پایتخت ایران و یکی از شهرهای پرجمعیت و پرفشار، می پردازد. هدف اصلی این تحقیق ارزیابی توزیع کاربری های مختلف در سطح شهر تهران و تحلیل نقدهایی است که به نیازها و استانداردهای شهری پاسخ نمی دهند. این مطالعه، به ویژه به مسائل تعداد مناسب کاربری ها در مناطق مختلف شهر تهران و نقش کاربری تفریحی در توسعه شهری پرداخته است. با تاکید بر اهمیت تنظیم مناسب کاربری اراضی و تطبیق آن با نیازها و استانداردهای شهری، این تحقیق به عنوان یک ابزار موثر برای افزایش بهره وری شهری و بهبود شرایط زندگی در تهران مورد استفاده قرار می گیرد.روش ها : برای اجرای این تحقیق جامع، ابتدا شهر تهران به مناطق مختلف تقسیم گردید و متفاوت ترین کاربری ها در هر منطقه به دقت مورد بررسی قرار گرفت. این تقسیمات مناطق جهت ایجاد تصویر دقیق تری از نیازهای ویژه هر قسمت از شهر برای توسعه و بهره وری، مدنظر قرار گرفت. با بررسی توزیع کاربری ها در سراسر شهر، میزان فراوانی هر کاربری در سطح کلان شهر اندازه گیری شد. بر اساس این اطلاعات، تحلیل دقیقی از توزیع کاربری ها با استفاده از استانداردهای شهری انجام شد. از این استانداردها به عنوان معیارهای ارزیابی استفاده شده و نقدهایی که نشان می دهند کجا استانداردها پاسخگو نیستند، مورد بررسی قرار گرفت. این رویکرد تحلیلی، امکان فهم بهتری از نقاط قوت و ضعف در توسعه شهری فراهم کرده است. با بهره گیری از این روش، به نحو بهینه تری توزیع کاربری اراضی شهری ارزیابی گردید و به ارائه پیشنهادهایی جهت بهبود و بهینه سازی این توزیع پرداخته شد. این اطلاعات، به تصمیم گیران شهری و برنامه ریزان این امکان را می دهد که تصمیمات مبتنی بر شواهد دقیق تری در زمینه توسعه شهری اتخاذ کنند و جهت بهبود کیفیت زندگی شهروندان را هدایت کنند.یافته ها: نتایج این تحقیق، نقاط ضعفی در توزیع کاربری های اراضی در شهر تهران را آشکار کرده اند که نیاز به بهبود و تنظیم دقیق تر در مناطق خاص دارد. به ویژه، مناطق ۷، ۱۰، ۱۳، ۱۴، ۱۶ و ۱۷ به عنوان مناطقی ذکر شده اند که به تنظیم دقیق تر کاربری اراضی نیاز دارند. این اطلاعات مهم به تصمیم گیران شهری و برنامه ریزان این امکان را می دهد تا بهبودی فوری در تدابیر توسعه شهری ایجاد کنند. به علاوه، نتایج حاکی از این است که کاربری تفریحی در داخل شهر نیاز به توجه بیشتری دارد. این نکته، نشان دهنده عدم تطابق کافی کاربری ها با استانداردهای شهری و نیازهای جامعه است. توسعه مناطق تفریحی در داخل شهر می تواند بهبودی ملموس در کیفیت زندگی شهروندان ایجاد کند و به ایجاد محیط های سبز و فعالیت های تفریحی کمک کند. این تحقیق، نشان دهنده لزوم بررسی دقیق تر و اصلاح توزیع کاربری های اراضی در شهر تهران است.نتیجه گیری: این تحقیق، به عنوان یک ابزار مفید برای تصمیم گیران و برنامه ریزان شهری در توسعه و بهبود کیفیت زندگی شهروندان تهران مورد استفاده قرار می گیرد. نتایج به دست آمده از مطالعه، نشان می دهند که تنظیم بهینه کاربری اراضی و توجه به نیازهای شهری می تواند به توسعه پایدار و بهبود شرایط زندگی در شهر تهران کمک کند.

کاربری اراضی, توسعه شهری, GIS, توزیع کاربری اراضی