مجید بی غم - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
محمدرضا نصیری - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
مهیار حیدرپور - دانشگاه علوم پزشکی هاروارد، دپارتمان پزشکی ، شهر بوستون، ایالت ماساچوست، آمریکا
علی جوادمنش - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

در طی سالیان طولانی، حیوانات در معرض عوامل مختلفی مانند انتخاب طبیعی، رانش ژنتیکی و جهش­های متعدد قرار گرفته­اند، بنابراین چنین عواملی سبب تغییرات در بین و داخل گونه­ها شده است. از سویی دیگر امروزه نیاز به افزایش تولید سبب کاهش تنوع ژنتیکی گونه­ها بوده که نگرانی­های شدیدی را برای سیستم تولیدی حیوانات در سراسر جهان به وجود آورده است. هدف از انجام این تحقیق، شناسایی مناطق ژنومی تحت انتخاب در گوسفندان اهلی در مقایسه با گوسفندان وحشی ایران و بررسی هستی شناسی ژن­های کاندید مرتبط با صفات اقتصادی می­باشد. در این تحقیق، داده­های دو گروه گوسفند اهلی (۱۰۶ راس) و وحشی (۸ راس) بومی ایران بعد از ویرایش و کنترل کیفیت با نرم افزارهای R و Plink مورد آنالیز قرار گرفتند و نتایج حاصل با استفاده از سرورهای آنلاین DAVID، GeneCards و UniProtKB تفسیر شدند. نتایج نهایی نشان دادند، ۹۵ منطقه ژنومی روی ۲۳ کروموزوم در گوسفند وحشی و اهلی با هم اختلاف داشتند و بیشترین اختلاف روی کروموزوم­های ۱۳ و ۷ بوده که به ترتیب با ژن­های ۱۴ و ۹ مرتبط می­باشند. بررسی مناطق ژنومی دارای اختلاف در دو نژاد نشان دادند که این مناطق با صفات کیفیت و کمیت گوشت، شیر، چربی، استخوان (با فراوانی بالاتر در گونه اهلی) و سیستم ایمنی و مقاومت به انگل (با فراوانی بالاتر در گونه اهلی) مرتبط می­باشند. برخی از ژن­های مهم شناسایی شده، شامل GABRB۱، GRM۳، HERC۱، HERC۳ و KCND۲ بودند. در بررسی هستی شناسی ژن­ها، مسیرهای زیستی شناسایی شده مربوط به کانال­های عبور یون ها از غشای سلولی، فرآیندهای تحریک عصبی عضلات، رشد مغز و مخچه، انتقال غشایی یون های غیر آلی بود. مشخص نمودن صفات مهم اقتصادی و مکان­یابی بخش هایی از ژنوم که در اثر انتخاب تغییر پیدا کرده­اند، می­تواند در برنامه­های اصلاح نژادی گوسفند در کشور مورد استفاده قرار گیرد.

صفات اقتصادی, گوسفند اهلی, گوسفند وحشی, نشانه انتخاب, هستی شناسی