سروش سلطانی - دانشجوی کارشناسی ارشد، حقوق بین الملل، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قشم

یکی از عوامل عمده در آلودگی و تخریب محیط زیست، درگیری های مسلحانه اعم از بین المللی و غیربینالمللی است. با استفاده و به کار بردن سلاح های کشتار جمعی (بیولوژیکی، شیمیایی، هسته ای و ..). و شیوه هاو روش های خصمانه تغییر محیط زیست از طریق تغییرات عمدی فرایندهای طبیعت از قبیل آتش فشان ها،زمین لرزه ها، بمباران چاه ها و سکوهای نفتی، بمباران سدها و نیروگاه های هسته ای و دیگر مراکز خطرناکباعث خسارت و تخریب محیط زیست شده و همچنین آلودگی ها و صدمات جبران ناپذیری در سطح بسیاروسیع، شدید و پایدار شده اند. حقوق مخاصمات مسلحانه و حقوق بین الملل محیط زیست به منظور حفاظتاز محیط زیست در مقابل این آسیب ها و خسارات، مقررات و اصولی را تدوین نموده است. برخی از ایناصول همانند اصل ۲۶ اعلامیه استکهلم و اصل ۳۴ اعلامیه ریودوژانیرو غیر الزامآور و برخی دیگر از قبیلاعلامیه ۱۸۹۹ لاهه، پروتکل ۱۹۲۵ ژنو، کنوانسیون ۱۹۷۲ و ۱۹۹۳ پاریس الزام آور می باشد. البته مهمترینقواعد و مقررات حفاظت از محیط زیست در درگیری های مسلحانه، کنوانسیون انمود و پروتکل اول الحاقی بهکنوانسیون های چهارگانه ژنو ۱۹۴۹ است، هرچند که فعلا مفاد آنها به صورت عرف بین المللی در نیامدهاست. در جنگ روسیه و اوکراین که در سال ۲۰۲۲ به وقوع پیوست، آلودگی و انتشار فلزات سنگین ناشی از بهکار گیری مهمات، بقایای سمی از انفجار بمب ها، تخریب زیستگاه و اکوسیستم ها، نابودی مناطق جنگلی ومزارع کشاورزی، از بین رفتن گونه های جانوری و بهره برداری بیش از حد منابع طبیعی برخی از اثراتی استکه در محیط زیست به جای گذاشته شد. ضروری است ضمانت اجرای قوی و دستگاه نظارتی ویژه به منظورحسن اجرای این قوانین در نظر گرفته شود و برای مجازات کشورهای نقض کننده گزینشی عمل نگردد.

مسوولیت، دولت روسیه- اوکرای، محیط زیست، حقوق بین الملل، بشردوستانه، مخاصمه مسلحانه