مهدی کشاورز افشار - دانشیار و عضو هیات علمی دانشکده هنر و معماریدانشگاه تربیت مدرس،تهران،ایران
سمیه ایرانی - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر دانشکده هنرو معماری، دانشگاه تربیت مدرس،تهران،ایران

این مقاله با اتخاذ چارچوب جامعه شناسی و از منظر سینماگران، شکل گیری پدیده کودکان کار در ایران را مورد بررسی قرار می دهد. با توجه به جدیدت این امر به عنوان یک آسیب اجتماعی و صنعت کاذب و روبه رشد الزام پرداختن به این امر از زوایای مختلف به ویژه جامعه شناسی، روانشناسی و ... آشکارا مشخص می گردد. از سویی می دانیم سینما بازتاب اجتماع است و آسیب های اجتماعی موجود در جامعه به آثار هنری نیز راه پیدا کرده اند از جمله آثاری موضوع کودکان کار را دستمایه اثر خود قرار داده است فیلم «خورشید» از ساخته های «مجید مجیدی»می باشد.روش پژوهش در این مقاله توصیفی-تفسیری و مبتنی بر تکنیک مشاهده و به لحاظ مسیر اجرا: تفسیر محتوا و جمع آوری داده با روش مشاهده و کتابخانه ای انجام شده است. جامعه آماری مورد پژوهش، فیلم «خورشید» از ساخته های «مجید مجیدی » می باشد. با بررسی صحنه به صحنه فیلم این نتایج حاصل می شود که همان گونه که طبق نظر جامعه شناسان نمی توان یک عامل را به عنوان تنها عامل در ایجاد پدیده کودکان کار در نظر گرفت، بساکه مجموعه ی از عوامل مرتبط با هم این آسیب را ایجاد می کنند ؛ نگاه فیلم ساز نیز مطابق با این یافته ها پیشرفته، مهاجرت کردن، مشکلات مدرن شدن و ازهم پاشیدگی نظام خانواده گسترده، اعتیاد والدین، الگوها، ارزش ها و هنجارهای نامناسب، دستیابی به ارزش های جامعه از راه های نامشروع به دلیل نبودن ابزار و امکانات کافی در اختیار تمام طبقات جامعه از جمله عواملی است که در فیلم بازتاب داده می شوند. فیلم ساز مهمترین مسئله و سرچشمه ایجاد اکثر آسیب های اجتماعی را فقر می داند و موضوع فقر را به عنوان پایه ی عوامل دیگر و مشترک بین تمام کودکان کار در نظر می گیرد.این مقاله با بهره مندی از نظریه بازتاب و تبیین های جامعه شناسی در خصوص کودکان کار، چگونگی بازتاب این آسیب اجتماعی را در آثار هنری به ظور اخص در سینما بررسی می کند

کودکان کار، نظریه بازتاب، فیلم خورشید