سیده مهسا باقری - دکتری معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران
محمود ارژمند - استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران
سید بهشید حسینی - استاد دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

امروزه دین پژوهان و هنرپژوهان افهام گوناگون و متمایزی را در خصوص عبارت معماری دینی مطرح کرده اند و معماران تحت تاثیر ایشان به فهمی از معماری دینی دست یافته اند. اما افهام ایشان بعضا به حدی ناروشن است که مشخص نیست که نزد معمار، معماری دینی به چه معنایی است و او از چه جهت و با چه مرادی آن را به کار می برد. در بین معماران، کریستوفر الکساندر، یکی از نظریه پردازان و معماران مولف، به مفهوم معماری دینی توجه خاصی داشته است. او این فهم را در فصل «صورت خداوند» از جلد چهارم کتاب سرشت نظم خود جمع بندی کرده است. در این پژوهش به تحلیل فهم وی از معماری دینی و ابعاد مختلف مواجهه این معمار با این عبارت پرداخته می شود تا فهم این معمار صاحب نظر از معماری دینی برای معماران روشن گردد. پژوهش به لحاظ هدف بنیادی  نظری و از نظر راهبرد کیفی است. از بین پژوهش های کیفی، روش پدیدارشناسی با رویکرد هرمنوتیک پدیدارشناسی برگزیده شد. همچنین از لحاظ روش های گردآوری اطلاعات، پژوهش کتابخانه ای است. بنابر نتایج، فهم الکساندر از معماری دینی با فهم او از معماری و معماری خوب به صورت قاطع قابل تفکیک نیست. همچنین این فهم در خلال سه وجه منتسب، یعنی انتساب آن به دین، خدا، و همچنین معمار بوده است؛ به گونه ای که باور الکساندر به وجود وحدت در جوهر ادیان موجب گردید فهم وی از معماری دینی وابسته به وجود کیفیت وحدت و یکپارچگی این معماری با جهان و تمایل به عدم انقطاع از آن باشد. همچنین تاکید الکساندر بر فهم معماری دینی از طریق نسبتی است که در خلال یک پرسش اساسی بین این معماری و خدا ظاهر می شود: «آیا این معماری بهترین هدیه به خداست؟» در نظریات این معمار همچنین معماری دینی در نسبت با معمار و فضائل اخلاقی اش است و پرهیز معمار از خودمحوری و خودستایی و پرورش فروتنی به وحدت معماری او با جهان و درنهایت خلق معماری دینی می انجامد.

معماری دینی, کریستوفر الکساندر, دین, خدا, معمار