طاهر عجمی - دانش آموخته کارشناسی ارشد علف های هرز
زینب اورسجی - دانشگاه گنبد کاووس
ابراهیم غلامعلی پور علمداری - دانشگاه گنبد کاووس
عبدالطیف قلی زاده - استادیار دانشگاه گنبد کاووس

سابقه و هدف: علف کش ها پرکاربردترین آفت کش های کشاورزی هستند که آلودگی های زیست محیطی ناشی از کاربرد آن ها از مهمترین عوامل تهدید کننده سلامت زیست‎بوم ها و جوامع بشری میباشد؛ از این رو شناخت رفتار آفت کش ها در محیط در جهت کاهش اثرات سوء زیستمحیطی و بهینه سازی فعالیت های کشاورزی ضروری است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر کود دامی بر کاهش آبشویی علف‎کش‎ توفوردی از طریق زیستسنجی گیاهچههای سویا و خیار انجام شد. مواد و روش‎ها: این آزمایش بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس در سال ۱۳۹۷ اجرا شد. عامل اول کود دامی در پنح سطح شامل شاهد (عدم کاربرد کود گاوی وعلفکش) و ۰، ۱۰، ۲۵ و ۵۰ درصد کود گاوی پوسیده به همراه کاربرد علفکش و عامل دوم لایه های خاک در شش سطح شامل لایه های صفر تا ۲، ۲ تا ۴، ۴ تا ۶، ۶ تا ۸، ۸ تا ۱۰ و ۱۰ تا ۱۲ سانتیمتر بود. علفکش توفوردی (L%۷۲) با دز توصیه شده دو لیتر در هکتار، ۲۴ ساعت پس از اشباع خاک و زمانی که آب ثقلی خارج شد؛ به کار برده شد. ۴۸ ساعت پس از اعمال علف‎کش به میزان ۳-۱۰×۱۰۹ سیسی برای سطح مقطع ۳-۱۰×۵/۹ متر مربعی گلدان، در هر کدام، پنج بذر از گیاه مورد نظر کشت و در انتهای ۳۰ روز صفات طول اندام هوایی و ریشه و وزن خشک اندام هوایی و ریشه اندازهگیری شد.یافته‎ها: نتایج نشان داد که عمق آبشویی توفوردی در شرایط بدون مصرف کود دامی در سویا ۱۰ سانتیمتر و در خیار ۱۲ سانتیمتر بدست آمد. افزودن کود دامی به میزان ۱۰ و ۲۵ درصد تاثیر چشمگیری بر کاهش آبشویی توفوردی نشان نداد؛ اما تیمار ۵۰ درصد کود دامی سبب کاهش عمق آبشویی در سویا و خیار به ۸ و ۱۰ سانتیمتر شد. با افزایش ۵۰ درصد کود دامی به دلیل افزایش جذب سطحی علفکش در لایه‎های ۲ و ۴ سانتیمتری، بازدارندگی بیشتری در صفات مورد بررسی نسبت به لایه‎های دیگر بروز داد و به تبع آن علفکش کمتری به لایههای بعدی خاک منتقل گردید. از سوی دیگر گیاه خیار نسبت به سویا، حساسیت بیشتری به مقادیر مختلف آبشویی علف کش توفوردی نشان داد، بهگونهای که تا لایه ۸ سانتیمتری تمام تیمارهای مورد استفاده به غیر از تیمار شاهد بدون علف کش، کاهش چشمگیری در صفات اندازه گیری شده بروز دادند. به نظر می رسد که افزایش ماده آلی خاک در لایه های بیشتر از ۸ سانتیمتر، در تیمار ۵۰ درصد کود دامی، سبب بهبود رشد صفات اندازه گیری شده تا نزدیک تیمار شاهد شد.نتیجه‎گیری: عمق موثر آبشویی عاملی از میزان حساسیت گیاه نیز میباشد هر چه گیاه حساستر باشد به مقادیر کمتری از علف‎کش واکنش نشان می‎دهد و در نتیجه عمق موثر آبشویی برای آن گیاه افزایش مییابد. بر اساس نتایج این آزمایش خیار میتواند به عنوان گیاه محک در پایش مقادیر آبشویی علفکش توفوردی بکار برده شود.

علفکش, عمق نفوذ, گیاه محک, ماده آلی