Mir Hamed Akhtari - دانشجوی دکترای جنگلداری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
Asadollah Mataji - استاد گروه جنگلداری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
Sasan Babaei Kafaki - دانشیار گروه جنگلداری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
Hadi Kiadaliri - دانشیار گروه جنگلداری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

هدف این پژوهش، بررسی پویایی مکانی و زمانی الگوی پراکنش درختان در یک دوره ۱۰ ساله در پی بروز آشفتگی ناشی از زوال در جنگل­های بلوط استان لرستان است. بدین منظور مشخصه­های کمی و الگوی مکانی درختان در موزاییک­هایی به مساحت پنج هکتار در چهار منطقه مختلف و فاقد زوال که در سال ۱۳۸۹ برداشت شده بود، در سال ۱۳۹۹ (سه منطقه دارای شرایط زوال و یک منطقه فاقد زوال) دوباره مورد اندازه­گیری قرار گرفت. نتایج نشان داد که میانگین تعداد در هکتار در مناطق دچار زوال، کاهش یافته و در منطقه فاقد زوال افزایش یافت. در طی دوره ۱۰ ساله مقدار تاج­پوشش دچار تغییرات شد، ولی تفاوت معنی­داری مشاهده نشد، اما از نظر تراکم و درصد تاج­پوشش درختان اختلاف معنی­داری بین مناطق وجود دارد. نتایج بررسی الگوی مکانی درختان بلوط ایرانی (Quercus brantii) در مناطق دچار زوال نشان داد که در ابتدا و انتهای دوره در توده های خالص و کم­تراکم، الگوی مکانی کپه­ای بوده و در توده های آمیخته با غالبیت بلوط و تراکم به­نسبت زیاد الگوی پراکنش تصادفی بود که با افزایش فاصله کپه­ای ­شود. آشفتگی ناشی از زوال بلوط در توده های آمیخته سبب شد که کپه­ای­شدن در شعاع کمتری (فاصله ۴۰ متر و بیشتر) اتفاق بیفتد، درحالی­که در توده­های آمیخته فاقد زوال کپه­ای­شدن در شعاع بیشتر از ۶۰ متر مشاهده شد. بر این اساس می­توان اذعان داشت که زوال بلوط بر الگوی پراکنش مکانی درختان در طول زمان تاثیرگذار است و نتایج حاصل می­تواند راهنمای موثری در راستای مدیریت توده­های زوال­یافته باشد.

بلوط ایرانی, پویایی, جنگل های زاگرس, خشکیدگی درختان