حمید عاشوری - دانشجوی دکتری فلسفه تطبیقی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)
سید محمد موسوی - دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی
هادی ایزانلو - دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه فردوسی مشهد

از میان فلاسفه، افرادی همچون شیخ اشراق و علامه حلی و پیروانشان قائل به اصالت ماهیت بودند و طبیعتا وجود را معقول ثانی دانستند، اما با ظهور حکمت متعالیه و قول به اصالت وجود انتظار می رفت که قائلین به این دیدگاه، وجود را معقول ثانی قلمداد نکنند. اما مشاهده می کنیم که ملاصدرا و پیروان وی در حکمت متعالیه باز هم وجود را معقول ثانی می دانند. هدف این پژوهش پاسخ به این مساله است که آیا این دو دیدگاه تهافت و تضادی دارند یا خیر، و اگر تضادی وجود دارد، وجه جمع و توجیه عبارات ملاصدرا به چه صورت است. طبیعتا روش ما در این پژوهش توصیفی و تحلیلی است. با توجه به عبارات ملاصدرا و جمع بندی نهایی از دیدگاه او، اولا شکی نیست که او قائل به اصالت وجود بوده است ودر عین حال وجود را معقول ثانی فلسفی قلمداد کرده است، و ثانیا از نگاه نگارندگان با توجه به اینکه ملاصدرا علاوه بر خارجی دانستن اتصاف معقولات ثانی فلسفی، عروضشان را نیز خارجی می داند، اساسا تهافت و تضادی باقی نمی ماند و نیازی به دست برداشتن از هیچ یک از دو دیدگاه ملاصدرا نیست.

اصالت وجود, معقول ثانی فلسفی, اتصاف و عروض خارجی, ملاصدرا