مهرنوش گلابی - گروه زراعت، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
شهرام لک - گروه زراعت، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
عبدالعلی گیلانی - بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران
مجتبی علوی فاضل - گروه زراعت، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
اصلان اگدرنژاد - گروه علوم و مهندسی آب، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

در این پژوهش با توجه به‎هزینه‎بر بودن آزمایش‎های مزرعه‎ای، از مدل AquaCrop برای شبیه‎سازی اثر عواملی نظیر روش کاشت، زمان کاشت و رقم مورد استفاده بر عملکرد و زیست‎توده کینوا استفاده شد. به‎منظور ارزیابی این مدل گیاهی، طرح تحقیقاتی در سال‎های زراعی ۹۸-۱۳۹۷ و ۹۹-۱۳۹۸، در اهواز اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل تاریخ کاشت به عنوان فاکتور اصلی در چهار زمان (T۱: ۳۰ مهر، T۲: ۱۰ آبان، T۳: ۲۰ آبان و T۴: ۳۰ آبان)، فاکتور فرعی روش کاشت به دو صورت (R۱: نشاکاری و R۲: مستقیم) و فاکتور فرعی فرعی ارقام (C۱: گیزا، C۲: کیو۲۶ و C۳: تیتیکاکا) بود. خطای مدل AquaCrop برای شبیه‎سازی عملکرد کینوا در تاریخ‎های T۱، T۲، T۳ و T۴ به‎ترتیب ۲۲۱/۹، ۱۶۱/۸، ۱۰۳/۸ و ۱۰۱/۸ کیلوگرم بر هکتار بود. خطای شبیه‎سازی این مدل برای شبیه‎سازی زیست‎توده در تاریخ‎های اشاره شده به‎ترتیب ۶۸۹/۱، ۶۶۲/۹، ۶۳۳/۴ و ۶۳۳/۸ کیلوگرم بر هکتار بود. خطای مدل AquaCrop برای شبیه‎سازی عملکرد و زیست‎توده در کشت مستقیم به‎ترتیب ۷۸/۵ و ۳۵/۰ درصد بود. کمترین خطای شبیه‎سازی عملکرد و زیست‎توده در رقم تیتیکاکا مشاهده‎شد. خطای شبیه‎سازی عملکرد رقم کیو۲۶ و زیست‎توده گیزا بیشتر از سایر ارقام بود. با این وجود اختلاف خطا در شبیه‎سازی عملکرد و زیست‎توده‎ رقم‎های مختلف حداکثر ۱۷/۵ و ۵/۳ درصد به‎دست آمد که قابل چشم‎پوشی است. در حالت کلی، کارایی مدل AquaCrop مطلوب (EF>۰.۹۰ و d>۰.۹۰) و دقت آن عالی (NRMSE<۰.۱) تعیین شد. براساس نتایج، کاربرد این مدل گیاهی برای شبیه‎سازی کینوا پیشنهاد می‎شود گرچه خطای آن برای کشت مستقیم در اواسط و انتهای آبان کمتر از سایر شرایط است.

تاریخ کاشت, کاشت نشایی, مدل آب-محور, مدل‎سازی گیاهی