الهام فیض آبادی - پژوهشگر محقق

دین مبین اسلام به عنوان یکی از ادیان بزرگ الهی، بر امر پیشگیری از انحرافات فردی و اجتماعی به منظور برخورداری انسان ها از یک زندگی سالم و مطلوب و در نهایت، تامین سلامت و سعادت افراد توجه ویژه ای دارد. در این زمینه، دین اسلام، حائز آموزه ها و تعالیم مهمی است و دستورات و توصیه های بسیار ارزشمندی را ارائه نموده است. در دنیای پیچیده کنونی، موضوع مبارزه با جرم و نحوه برخورد با مجرمین به مساله ای دشوار و بغرنج تبدیل شده است. چرا که برخی از اندیشمندان حقوق کیفری بر اقدامات کیفری و اعمال مجازات اصرار دارند و برخی دیگر با اشاره به ناکارآمدی کیفر در مهار و کاهش وقوع جرم، با تکیه بر یافته های دانش جرم شناسی بر مقابله با علل و عوامل و بسترهای جرم زا و به بیان دیگر بر پیشگیری از وقوع جرم تاکید می نمایند. بخش قابل توجهی از آموزه های نهج البلاغه در حوزه ها و مضامین مختلف اعتقادی، اخلاقی، تربیتی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، روانشناسی و حقوقی مرتبط با راهکارهای مبارزه با جرم و پیشگیری از وقوع جرم است که در قالب الگوی سه مرحله ای پیشگیری قابل ارائه می باشد که راهبرد اصلی و زیربنایی این آموزه ها مبتنی بر رویکرد پیشگیرانه می باشد. یعنی، سیاست پیشگیری از جرم در نهج البلاغه اول بر سیاست کیفری و مجازات می باشد. البته مقابله کیفری با بزهکاری به منظور جلوگیری از وقوع جرم ضروری و موثر تلقی شده است ولیکن باید توجه داشت که این روش مبارزه با جرم به عنوان آخرین مرحله و همراه با به کار بستن سایر روشهای غیرکیفری با رعایت ملاحظات مربوطه به کار گرفته شود. اما به طور اجمالی از وجوه افتراق آموزه های پیشگیرانه نهج البلاغه با راهکارهای متداول ارائه شده در جرم شناسی پیشگیری عبارت است از ارائه برنامه جامع و فراگیر با توجه به همه عوامل درونی و بیرونی، فردی و اجتماعی بزهکاری می باشد.

پیشگیری، جرم، نهج البلاغه، بزهکار، آموزه های پیشگیرانه، جرم شناسی